Í nýrri greiningu frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi er rifjað upp að í dag eru liðin fjögur ár frá því að Rússar settu innflutningsbann á ákveðnar tegundir matvæla frá Íslandi og nokkrum öðrum löndum.

Þessi aðgerð Rússa var svar við ákvörðun íslenskra stjórnvalda um að styðja viðskiptabann ESB og Bandaríkjanna á Rússa vegna Krímskaga.

„ Fyrir viðskiptabann var Rússlandsmarkaður helsti markaður íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja fyrir uppsjávarafurðir. Þrátt fyrir að fyrirtækin hafi með tímanum fundið nýja markaði fyrir afurðirnar er virðisaukinn af þeim langtum minni enda seljast afurðirnar á mun lægra verði á hinum nýrri mörkuðum en í Rússlandi forðum. Tekjutap hefur því verið verulegt og viðvarandi og er ekki bundið við efnahagsreikning fyrirtækjanna sjálfra heldur eru áhrifin öllu víðtækari og samfélagsleg," segir í greiningunni.

Þá segir einnig að verðmæti vöruútflutnings frá Íslandi til Rússlands hafi numið 4 milljörðum króna í fyrra sem er einungis fimmtungur af því verðmæti sem flutt var til Rússlands á fyrstu 5 árum þessa áratugar, eða áður en Rússar settu innflutningsbann á Ísland. Á þessu 5 ára tímabili voru sjávarafurðir yfir 90% af verðmæti þess varnings sem flutt var til Rússlands.

„ Vissulega var gengi krónunnar veikara á þessu tímabili en síðustu ár, en sé leiðrétt fyrir því, ásamt því að taka tillit til þeirrar verðbólgu sem verið hefur í Rússlandi, er munurinn enn verulegur. Á þann kvarða var verðmæti vöruútflutningsins í fyrra innan við 30% af því sem það var að jafnaði fyrir viðskiptabann."

Enginn dregur annars fisk úr sjó

„ Ekki er búið að birta þjónustuviðskipti eftir löndum fyrir árið 2018 og því er ekki hægt að sjá heildarverðmæti útflutnings til Rússlands á því ári. Vel kann að vera að slíkur útflutningur hafi aukist, eins og útflutningstekjur sem tengjast ferðaþjónustunni samfara fjölgun rússneskra ferðamanna hér á landi. Einnig má ætla að aukið framboð á beinu flugi á milli Rússlands og Íslands nú yfir sumartímann komi til með að fjölga rússneskum ferðamönnum og auka enn þær tekjur. Þó er nokkuð víst að sú aukning nemur ekki nærri því sömu útflutningsverðmætum og útflutningur á sjávarafurðum var fyrir bannið, að minnsta kosti ekki á næstunni. Yrði sú fjarlæga staða að veruleika bætir hún ekki upp það tap sem orðið hefur vegna viðskiptabanns Rússa, enda kemur eitt ekki í staðinn fyrir annað þegar hagsmunir ólíkra aðila og byggða eiga í hlut," segir í greiningunni.

Þá segir jafnframt að milljarðasamningar sem íslensk hátæknifyrirtæki hafi landað munu auka útflutningstekjur Íslands á næstu misserum, en það bæti ekki upp það tjón sem hafi verið í sjávarútveginum.

„Af framansögðu er ljóst að varla er hægt að réttlæta ákvörðun stjórnvalda um að styðja viðskiptaþvinganir Evrópusambandsins og Bandaríkjanna gegn Rússum fyrir Íslands hönd með því að benda á að útflutningstekjur annarra atvinnugreina en sjávarútvegs séu að aukast. Þá hagfræði má í öllu falli telja sérkennilega. Nú fjórum árum síðar verður ekki séð að ávinningur þessara viðskiptaþvingana sé nokkur. Framhjá þeim raunveruleika geta stjórnvöld því miður ekki litið.“