Á flesta mælikvarða er Ísland afar umhverfisvænt land en eftir innleiðingu flokkunarreglugerðar ESB hafa lánastofnanir þurft að bókfæra hlutfall grænna eigna, t.d. íbúða- og bílalána, í 0%.
Skiptir hér engu hvort lánað sé fyrir umhverfisvottuðum byggingum eða rafmagnsbílum en flækjustigið sem er komið upp gæti haft neikvæð áhrif á fjármögnunarkjör íslenskra fyrirtækja á evrópskum mörkuðum.
Sem dæmi, svo íslensk lánastofnun geti metið hvort lán fyrir ökutæki teljist grænt þarf upplýsingar um CO2 losun ökutækis, endurnotkunar-, endurvinnslu- og endurheimtarhlutföll ökutækis, ytri snúningshávaða og veltiviðnámsstuðul dekkja.
Þar sem bankar og aðrar lánastofnanir hérlendis hafa ekki gögn um dekk á ökutækjum lántakenda sinna er ekki hægt að reikna út veltiviðnámsstuðul og því er ekki hægt að merkja lánið grænt, þó að það sé fyrir rafbíl.
Hlutfallið af grænum bílalánum hjá bönkum líkt og öðrum íslenskum lánastofnunum er því núll.
Á flesta mælikvarða er Ísland afar umhverfisvænt land en eftir innleiðingu flokkunarreglugerðar ESB hafa lánastofnanir þurft að bókfæra hlutfall grænna eigna, t.d. íbúða- og bílalána, í 0%.
Skiptir hér engu hvort lánað sé fyrir umhverfisvottuðum byggingum eða rafmagnsbílum en flækjustigið sem er komið upp gæti haft neikvæð áhrif á fjármögnunarkjör íslenskra fyrirtækja á evrópskum mörkuðum.
Sem dæmi, svo íslensk lánastofnun geti metið hvort lán fyrir ökutæki teljist grænt þarf upplýsingar um CO2 losun ökutækis, endurnotkunar-, endurvinnslu- og endurheimtarhlutföll ökutækis, ytri snúningshávaða og veltiviðnámsstuðul dekkja.
Þar sem bankar og aðrar lánastofnanir hérlendis hafa ekki gögn um dekk á ökutækjum lántakenda sinna er ekki hægt að reikna út veltiviðnámsstuðul og því er ekki hægt að merkja lánið grænt, þó að það sé fyrir rafbíl.
Hlutfallið af grænum bílalánum hjá bönkum líkt og öðrum íslenskum lánastofnunum er því núll.
„Þetta er pínu grátlegt því það vita allir að Ísland er eins grænt og það getur orðið en Evrópuregluverkið tekur ekki alltaf tillit til þess sem hentar Íslandi best,“ segir Hreiðar Bjarnason, fjármálastjóri Landsbankans.
Alveg frá því að Græni evrópski sáttmálinn var samþykktur árið 2020 hefur sjálfbærnislöggjöf í kringum fjármagn aukist til muna. Meðal stærstu breytinga var innleiðing á EU Taxonomy, sem í daglegu tali kallast Flokkunarreglugerðin, og Sjálfbærnisupplýsingagjöf á sviði fjármálaþjónustu, SFDR, en báðar reglugerðirnar voru innleiddar hér á landi í fyrra.
Hreiðar segir að bankar og Ísland hafi unnið eftir annarri sjálfbærnisumgjörð áður en EU Taxonomy-flokkunarkerfið fæddist.
„Því miður er mikið í lánasafninu sem á eftir að votta í gegnum þetta nýja Evrópuregluverk og fyrir vikið er hlutfallið svona lágt. Þetta mun taka einhver ár og þangað til byggja aðilar bara á eigin sjálfbærniramma en innan einhverra ára þarf auðvitað að leita samræmis í því,“ segir Hreiðar.
Engin verðlaun fyrir heita vatnið
Hann segir bankann hafa verið að ýta á breytingar, til dæmis í kringum íbúðalánin sem eru stór hluti af útlánum bankanna og nær öllum útlánasöfnum.
„Þar snýst þessi flokkunarreglugerð bara um það hversu orkuhagkvæmt íbúðarhúsnæðið er en ekkert um það hvaðan orkan sem til hitunar kemur og hvort hún sé græn eða ekki,“ segir Hreiðar og bætir við að tilgangurinn sé væntanlega að hvetja til orkusparnaðar þannig það þurfi yfirhöfuð minni orku hvort sem hún er græn eður ei.
„En við erum ekkert verðlaunuð fyrir það í þessari reglugerð að Ísland skuli í raun hita allt meira og minna með heitu vatni,“ segir Hreiðar, ólíkt þeim heimilum í Evrópu sem eru hituð með óumhverfisvænni orku. Svo að Ísland geti fengið þessa grænu vottun á íbúðalán þarf að innleiða mælingar á orkunotkun húsnæðis.
„Það sem þarf til er að Húsnæðis- og mannvirkjastofnun klári innleiðingu á einhverju sem mælir og vottar orkunotkun húsnæðis á Íslandi. Þá er hægt að tengja það við flokkunarreglugerðina og fengið eitthvað gildi á grænt hlutfall íbúðalána sem uppfylla þessi skilyrði reglugerðarinnar. Þannig að það er margt sem er í þróun og þess vegna mælist hlutfallið hjá okkur núll komma núll eitthvað prósent.“
Að mati Hreiðars er það sjálfstætt áhyggjuefni hversu umfangsmikið og flókið sjálfbærnisregluverkið er orðið.
„Þú þarft her sérfræðinga til að átta þig á því hvernig á að vinna eftir því. Pendúllinn sveiflast og hann er ekki í jafnvægisástandi eins og regluverkið er að hellast yfir okkur í dag. Það er þó ekkert annað í boði fyrir fjármálafyrirtæki en að reyna að vera fyrirmyndarborgari í þessu eins og öðru en á meðan kröfurnar eru svona miklar er það bara ærið verkefni að uppfylla lágmarkskröfur,“ segir Hreiðar.
