Hæstiréttur Íslands sneri rétt í þessu við ákvörðun Landsréttar um að ÁTVR hafi verið heimilt að taka úr sölu tvær bjórtegundir undir vörumerkinu Faxe frá innflutningsfyrirtækinu Dista
Landsréttur sneri við ákvörðun Héraðsdóms Reykjavíkur sem sagði ákvarðanir ÁTVR hafa verið brot á ákvæðum stjórnarskrár.
Dista stefndi ÁTVR fyrir dóm í nóvember 2021 og krafðist þess að tvær ákvarðanir stofnunarinnar yrðu felldar úr gildi.
ÁTVR hafði ákveðið að fella bjórtegundirnar Faxe IPA og Faxe Witbier úr vöruúrvali verslananna og hætta innkaupum á þeim þar sem framlegð þeirra væri of lítil.
Dista taldi það ekki í samræmi við lög og brot á stjórnarskrá en vísaði einnig til þess að með því að meta verðleika vara út frá framlegð frekar en eftirspurn væri dýrari vörum haldið að neytendum.
Í lögum um verslun með áfengi og tóbak segir að ÁTVR skuli gæta jafnræðis við val á vöru og ákvörðun um sölu og dreifingu áfengis, en ÁTVR er falið að ákveða árangursviðmið söluflokka og birta á vefsvæði sínu.
Vinsældir vara ráða m.a. hvar þær eru boðnar til sölu og hvar ekki, en mismunandi vöruframboð er í mismunandi verslunum.
Í reglugerð segir að framlegð, mismunur á innkaups- og söluverði að frádregnum virðisaukaskatti, síðastliðna tólf mánuði skuli ráða forgangi vöru til dreifingar.
Til að bjór geti komist í svokallaðan kjarnaflokk þarf hann að falla í flokk þeirra fimmtíu bjóra sem besta hafa framlegðina.
Bjórtegundirnar tvær sem deilt var um, Faxe IPA og Faxe Witbier, náðu ekki í kjarnaflokkinn á grunni nefndra vöruvalsreglna ÁTVR.
Var það reyndin þrátt fyrir að fleiri lítrar af þeim hafi selst en í tilfelli annarra bjóra í sama vöruflokki.
Í lögum um verslun með áfengi og tóbak segir að ÁTVR skuli gæta jafnræðis við val á vöru og ákvörðun um sölu og dreifingu áfengis, en ÁTVR er falið að ákveða árangursviðmið söluflokka og birta á vefsvæði sínu.
Að mati Dista stóðust umræddar ákvarðanir ekki lögmætisregluna, um að ákvarðanir og aðgerðir stjórnvalda verði jafnt að eiga sér stoð í lögum sem og að vera í samræmi við þau, og lagaáskilnaðarreglur stjórnarskrárinnar.
Atvinnufrelsið sé jú verndað í stjórnarskrá og fyrirkomulag sölu áfengis sé inngrip í það frelsi. Lög og reglur sem skerða það verði að vera skýrar, ótvíræðar og ekki háðar óljósu mati.
Dómur Hæstaréttar hefur ekki verið birtur en Héraðsdómur Reykjavíkur komst að þeirri niðustöðu árið 2022 að ákvarðanir ÁTVR um að fella vörutegundirnar úr vöruúrvali í kjarnaflokki og hætta innkaupum á þeim „urðu samkvæmt því að vera í samræmi við 1. mgr. 75. gr. stjórnarskrárinnar og vera reistar á skýrri og ótvíræðri lagaheimild. Engu breytir í því samhengi þótt stefnandi hafi átt þess kost að selja vörur sínar öðrum eða skrá þær til sölu í öðrum flokkum stefnda.“
