Skattahvatakerfi vegna rannsóknar- og þróunarkostnaðar, sem sett var á laggirnar árið 2010, hefur orðið fyrir nokkurri gagnrýni að undanförnu. Skatturinn benti á í umsögn sinni frá árinu 2021 við lagafrumvarp um breytingar á lögunum að félög sem e.t.v. eigi ekki tilkall til stuðningsins væru að sækja um stuðning. Ekki væri vanþörf á eftirliti með skattahvötunum og að styrkja þyrfti regluverkið.
Þá kom út úttekt í lok árs 2023 frá Efnahags- og framfarastofnuninni (OECD) þar sem gerð var athugasemd við eftirlit með kerfinu. Í sömu úttekt segir þó einnig að kerfið virðist hafa virkað vel við að hvetja fyrirtæki til að auka fjárfestingu í rannsóknir og þróun. Kerfið hafi jafnframt m.a. haft jákvæð áhrif á veltu fyrirtækja og meðallaun starfsmanna þeirra.
Sigríður Mogensen, sviðsstjóri iðnaðar- og hugverkasviðs Samtaka iðnaðarins segir mikilvægt að halda því til haga að um sé að ræða skattahvata en ekki hefðbundna styrki.
Skattahvatakerfi vegna rannsóknar- og þróunarkostnaðar, sem sett var á laggirnar árið 2010, hefur orðið fyrir nokkurri gagnrýni að undanförnu. Skatturinn benti á í umsögn sinni frá árinu 2021 við lagafrumvarp um breytingar á lögunum að félög sem e.t.v. eigi ekki tilkall til stuðningsins væru að sækja um stuðning. Ekki væri vanþörf á eftirliti með skattahvötunum og að styrkja þyrfti regluverkið.
Þá kom út úttekt í lok árs 2023 frá Efnahags- og framfarastofnuninni (OECD) þar sem gerð var athugasemd við eftirlit með kerfinu. Í sömu úttekt segir þó einnig að kerfið virðist hafa virkað vel við að hvetja fyrirtæki til að auka fjárfestingu í rannsóknir og þróun. Kerfið hafi jafnframt m.a. haft jákvæð áhrif á veltu fyrirtækja og meðallaun starfsmanna þeirra.
Sigríður Mogensen, sviðsstjóri iðnaðar- og hugverkasviðs Samtaka iðnaðarins segir mikilvægt að halda því til haga að um sé að ræða skattahvata en ekki hefðbundna styrki.
„Það hefur sýnt sig að slíkir hvatar virka og hafa gert sitt til að búa til þá öflugu stoð sem hugverkaiðnaðurinn er orðinn. Hvatar þekkjast víða og hér á landi hafa þeir nýst til að ná markmiðum í atvinnugreinum sem hafa notið ívilnana. Skattahvatar hafa áhrif á hegðun og ákvarðanatöku, og eru eðlisólíkir styrkjum. Skattafrádráttur vegna rannsókna og þróunar er hluti af skattauppgjöri þessara fyrirtækja og flest öll lönd í Evrópu eru með sambærileg kerfi.“
Hún segir SI sammála því að skoða framkvæmdina og skilyrðin fyrir skattafrádrætti rannsókna- og þróunar enda hafi kerfið stækkað mikið á síðustu árum, samhliða stóraukinni fjárfestingu í nýsköpun. Sjá þurfi til þess að skattahvatarnir nýtist fyrirtækjum í hugverkaiðnaði sem eru skalanleg á alþjóðamörkuðum og skapa verðmætar útflutningstekjur fyrir þjóðarbúið.
„Við erum mjög til í samtal um endurskoðun á lögunum sem snýr að því að skattfrádrátturinn renni til þeirra fyrirtækja sem eru í raunverulegri nýsköpun, byggja á hugverkum og þróa vörur og þjónustu ætlaða til útflutnings. Að veita skattahvata til fyrirtækja eins og Controlant, Marel, Kerecis, Alvotech, Össurar og Nox Medical, svo dæmi séu tekin, sem eru að skapa mikil verðmæti fyrir þjóðarbúið og geta skalað upp sína vöru eða þjónustu á alþjóðlegum mörkuðum skilar sér margfalt til baka í þjóðarbúið. Þetta kerfi er eitt það skilvirkasta og arðbærasta fyrirkomulag sem hægt er að vera með til að auka fjárfestingu í nýsköpun og framleiðni og þar með verðmætasköpun í hagkerfinu ef staðið er rétt að hlutunum. Það erum við algjörlega sannfærð um.“
Nánar er fjallað um málið í Viðskiptablaðinu sem kom út 5. júní síðastliðinn.
