Logi Einarsson menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra var til útvarps í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni á sunnudag í umsjón Kristjáns Kristjánssonar. Meðal þess sem ráðherrann ræddi var hversu karllæg gervigreindin er og boðað frumvarp hans um nýja fjölmiðlastefnu sem lagt verður fram í haust.
Logi sagðist ætla að styrkja stöðu einkarekinna fjölmiðla með frumvarpinu og setja auglýsingasölu Ríkisútvarpsins einhverjar skorður en hafnaði því alfarið að taka ríkismiðilinn af auglýsingamarkaði.
„Ég held að það sé ekki skynsamlegt. Ég held að það yrði allt of stórt fyrsta skref. Það eru mjög margir sem hafa bent á að það yrði ansi ólíklegt að allar auglýsingarnar þar myndu rata inn á stóru stöðvarnar. Í öðru lagi yrði það alveg svakalega stórt högg fyrir Ríkisútvarpið sem að glímir auðvitað líka við mjög dýrar lífeyrisskuldbindingar,“ sagði ráðherrann.
Það er óneitanlega sérstakt að réttlæta það að Ríkisútvarpið hirði til sín þriðjung af öllum auglýsingatekjum á fjölmiðlamarkaði og njóti á sama tíma margra milljarða meðgjafar frá skattgreiðendum vegna þess að stofnunin er með svo miklar lífeyrisskuldbindingar.
Ekki er ástæða til þess að frumvarp Loga muni fela í sér miklar skorður á umsvifum RÚV á auglýsingamarkaði. Slíkt markmið er að finna í núverandi þjónustusamning stofnunarinnar við ríkið en það virðist vera marklaust í augum stjórnenda RÚV og ráðherra.
Í viðtalinu sagði Logi enn fremur alls ekkert víst að ef RÚV væri tekið af auglýsingamarkaði að það skilaði sér í auknum auglýsingatekjum einkarekinna miðla. Þarna er ráðherrann að sækja í smiðju Þórðar Snæs Júlíussonar framkvæmdastjóra Samfylkingarinnar og helsta hugmyndafræðings flokksins sem hefur haldið þessari skoðun á lofti. Það er engin leið að skilja þá skoðun að brotthvarf RÚV af auglýsingamarkaði myndi draga úr eftirspurn fyrirtækja eftir að auglýsa vörur sínar og þjónustu.
Það hafa helst verið auglýsingastofur og birtingarhús sem hafa talað gegn því að RÚV verði tekið af auglýsingamarkaði. Það er eftirtektarvert að ráðamenn innan Samfylkingarinnar taki upp málstað þeirra í máli sem varðar grundvöll frjálsrar umræðu og skoðanaskipta hér á landi. Afstaða auglýsingastofanna er skiljanleg, en minnir um margt á afstöðu stórra víninnflytjanda til aukins frjálsræðis í viðskiptum með áfengi. Af því það hentar sérhagsmunum þeirra.
Á dagskrá Gömlu gufunnar um þessar mundir er þáttaröðin Glæpir í gömlum húsum. Þátturinn er í umsjón þeirra Öddu Steinu Ísfeld og Sögu Sigurðardóttur, og eins og segir í kynningu þáttarins á vef Ríkisútvarpsins, eru gömul íslensk hús endurvakin í gegnum merkilega sögu þeirra og fólksins sem í þeim bjó. Húsin eiga það sameiginlegt að í þeim hefur eitthvað saknæmt átt sér stað, og ekkert þeirra stendur enn í sinni upprunalegu mynd eða staðsetningu.
Þátturinn sem var fluttur 14. júní síðastliðinn var helgaður hinu dularfulla Sólborgarmáli frá árinu 1893 og sneri að örlögum hálfsystkinanna Sólborgar Jónsdóttur og Sigurjóns Einarssonar, sem bjuggu á bænum Svalbarða í Þistilfirði. Þau voru sökuð um að hafa borið út barn sitt. Einar Benediktsson skáld var þá nýútskrifaður lögfræðingur og fenginn til að dæma í málinu. Áður en dómur var kveðinn tók Sólborg eigið líf, og lagðist reynslan þungt á skáldið, sem stríddi allar götur síðan við myrkfælni.
Við frásögnina í þættinum er svo sem lítið að athuga, að undanskildum skrýtnum útúrdúr. Þar var sagt:
„Þetta er hin svokallaða Engeyjarætt sem margir kannast við, og í þessari ætt á þessum tíma virðist vera – og aðeins fyrr, og enn þann dag í dag – haft gífurlega mikil áhrif á íslenska stjórnsýslu og efnahagslíf og annað, og það virðist ganga, hvað segir maður, ættlið eftir ættlið, að fara í svona stjórnunar… komast í einhvers konar valdastöðu. Og það eru ansi margir þingmenn, sýslumenn, fyrrum formenn Sjálfstæðisflokksins, forsætisráðherra – og já, ég hugsa að það séu nú ekki margar ættir sem hafa verið jafn lengi og jafn mikið í slíkum valdastöðum, sem og í efnahagslífinu.“
Þetta kom mörgum spánskt fyrir sjónir, enda er Einar Benediktsson ekki af Engeyjarætt. Guðrún Þórðardóttir gat ekki orða bundist og skrifaði í Facebook-hópinn Hollvinir Ríkisútvarpsins:
„Ég er knúin til að gera athugasemd við þátt þeirra Öddu Steinu Ísfeld og Söru Sigurðardóttur um hið þekkta Sólborgarmál og Einar Benediktsson, þar sem kom furðulegt innskot um Engeyjarættina – eins og skrattinn úr sauðarleggnum inn í miðja frásögnina. Ranglega segja þær að Engeyjarættin komi þarna við sögu. Héldu þær kannski að Einar Ben. væri af Engeyjarætt? Svo var alls ekki.
Líklega rugla þær saman nöfnunum Benedikt Sveinssyni (1826–1899), sýslumanni í Þingeyjarsýslu o.fl., föður Einars Benediktssonar skálds – sá kom við sögu í sambandi við Sólborgarmálið – og hins vegar Benedikt Sveinssyni (1877–1954), ritstjóra, alþingismanni og bankastjóra, sem tengdist Engeyjarætt en alls ekkert Sólborgarmálinu. Enn og aftur er þátturinn fluttur á Rás 1 með þessu innskoti sem bæði er rangt og kæmi auk þess þessu glæpamáli ekkert við, þó að rétt væri. Sem það er alls ekki. Tel það skyldu Ríkisútvarpsins að klippa þetta innskot burt, svo það rugli ekki fleiri.“
Hvorki Benedikt Sveinnsson sýslumaður og Einar sonur hans voru af Engeyjarætt og hefði það verið auðvelt fyrir þáttastjórnendur að sannreyna það. En það er enn furðulegra að gera svo tilraun til þess að tengja Sjálfstæðisflokkinn, sem stofnaður var 1929, við Sólborgarmálið vofveiglega sem átti sér stað á síðasta áratug 19. aldar. En svo virðist að þeir sem starfa fyrir Ríkisútvarpið séu sífellt að reyna toppa sig þegar kemur að slíkum tengingum.
Annars minnir þetta tal dagskrárgerðarkvennanna um Engeyjarættina á þegar Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Sögu, fer á flug og talar um alheimssamsæri George Soros og „glóbalistanna“. Þarna er bitamunur en ekki fjár.
Þegar ættarbók Engeyinga er skoðuð sést að þar er ekkert endilega valinn maður í hverju rúmi frekar en í öðrum ættum – og er undirritaður lifandi sönnun þess. En eflaust er uppistaðan gott fólk, rétt eins og í öðrum ættum.
Þegar bókin kom út árið 2011 voru niðjar hjónanna Péturs Guðmundssonar og Ólafar Snorradóttur í Engey um fimm þúsund talsins, og eru þingmenn, sýslumenn og annað valdafólk ekkert meira áberandi í þeirri bók en í öðrum ættarbókum
Fjölmiðlarýni er einn af föstum dálkum Viðskiptablaðsins. Þessi pistill birtist fyrst í blaðinu sem kom út 25. júní 2025
