Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, utanríkisráðherra og formaður Viðreisnar, sagði í ræðu á Alþingi í síðustu viku að hún vissi ekki betur en að þegar veiðigjöldin voru fyrst sett á fyrir um áratug hafi mikið góðæri hafist í sjávarútveginum.
Utanríkisráðherrann lét þar með í veðri vaka að það hafi verið skattastefna ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur – fyrirmynd verkstjórnar Kristrúnar Frostadóttur – sem lokkaði makrílstofninn í Norður-Atlantshafi inn í lögsöguna, fremur en hlýrri hafstraumar.
Væntanlega trúa hún og samráðherrar hennar því að margföldun skattstofnsins muni tryggja landburð af fiski til frambúðar.
Landburður af fiski vegna skattastefnu Kristrúnar
Á meðan Þorgerður Katrín lét þessi orð falla voru uppsjávarskip að leysa festar til að leita að makríl. Þetta eru skip sem hvert og eitt kosta marga milljarða – að ekki sé minnst á veiðarfærin og alla fjárfestinguna í landi sem þarf til að skapa verðmæti úr fiskinum. Týr veltir fyrir sér hvers vegna fleiri hafi ekki spurt sig hvort þessi skip muni fara á makrílveiðar sumarið 2026, ef frumvarp Hönnu Katrínar Friðriksson, atvinnuvegaráðherra, um hækkun veiðigjalda nær fram að ganga.
Af hverju ættu þau ekki að gera það, gæti einhver spurt? Jú, ástæðan er sú að útfærsla frumvarpsins felur í sér að skattlagningin verður meiri en útflutningsverðmæti makríls síðustu ára.
Verður makríll veiddur á næsta ári?
Þetta er vandamálið við að miða útreikning veiðigjalda við markaðsverð í Noregi, sem ræðst af veiðum á makríl sem er mun holdmeiri og verðmætari en sá sem veiddur er yfir íslensku sumarmánuðina. Þetta er hin mikla „leiðrétting“ verk- og valkyrjustjórnar Kristrúnar Frostadóttur. Þetta er ekki hræðsluáróður heldur ábending um grafalvarlegar afleiðingar misráðinnar efnahagsstefnu. Stjórnarliðar hafa ekki svarað kalli stjórnarandstöðunnar um umræðu um þennan þátt málsins. Frumvarpið hefur miklar efnhagslegar afleiðingar þrátt fyrir að ráðuneyti Hönnu Katrínar segi það ekki hafa nein áhrif á fjárfestingar, samkeppnisfærni og á afkomu sveitarfélaga þá er það augljóslega della.
Það segir sig sjálft þegar það blasir við að skattlagningin er þannig að það er vafamál hvort það svari kostnaði yfirhöfuð að sækja aflann.
Viðreisn og fulli kallinn
Sömu sögu er að segja af útfærslu frumvarpsins og áhrifum þess á ákvörðunartöku íslenskra útgerða þegar fram líða stundir. Samfélagsmiðlaleiðtogar Viðreisnar borga nú fyrir birtingu á ræðu Jóns Gnarr, þingmanns flokksins, þar sem hann líkir málflutningi þeirra sem benda á þessa galla frumvarpsins við drykkjuraus miðaldra manna. Það er aumkunnarvert. Það kann að vera að þeir sem hafa jafn lítinn skilning á alvarleika málsins og Jón gerir, finnist þetta fyndið. Týr efast hins vegar um að þeir sem hafa lifibrauð af því að starfa við uppsjávarveiðar – hvort sem er á sjó eða í landi – hafi jafn gaman að sprellinu, og það sama gildir um þær sjávarbyggðir sem á reiða sig á slíkar veiðar.
Þannig hlýddi Týr á ágæta ræðu Sigmundar Davíðs Guðlaugssonar formanns Miðflokksins um málið á dögunum. Sú ræða sýndi svo ekki verður villst um að málið er ekki óútrætt. Það væri bragur á því sprellikarlar á Alþingi svari rökum Sigmundar í stað þess að afgreiða máflutninginn sem "drykkjuraus".
Það er þetta sem málið snýst um.
Týr er einn af föstum ritstjórnardálkum Viðskiptablaðsins.
