Samkvæmt útlánakönnun Seðlabanka Íslands, sem framkvæmd var 2. til 14. janúar, hefur framboð viðskiptabankanna á húsnæðislánum til heimila dregist lítillega saman síðustu þrjá mánuði.
Bankarnir gera þó ráð fyrir að lánsjár til þeirra verði óbreytt næstu sex mánuði.
Samhliða þessu greindu bankarnir frá lítils háttar samdrætti í eftirspurn heimila eftir íbúðalánum, bílalánum og öðrum lánum án veða í fasteignum. Þó er búist við aukinni eftirspurn eftir íbúða- og bílalánum á næsta hálfa ári.
Bankarnir gera hins vegar ráð fyrir lítils háttar aukningu eftirspurnar heimila eftir íbúðalánum og bílalánum á næstu sex mánuðum. Samkvæmt svörum viðskiptabankanna hafa útlánareglur húsnæðislána verið þrengdar á síðustu þremur mánuðum og er gert ráð fyrir svipaðri þróun á næstu sex mánuðum.
Könnun SÍ veitir innsýn í þróun framboðs og eftirspurnar eftir lánsfé, breytingar á útlánareglum og væntingar bankanna um komandi tímabil.
Að þessu sinni var sérstaklega greint á milli verðtryggðra, óverðtryggðra og erlendra lána til fyrirtækja í spurningum um þróun vaxta, til að varpa skýrara ljósi á ólíka þróun innan lánamarkaðarins.
Útlánareglur húsnæðislána hafa þrengst undanfarið og bankarnir búast við að sama þróun haldi áfram.
Helstu ástæður þrengingarinnar eru erfiðara aðgengi að markaðsfjármögnun og stjórnun vaxta- og verðtryggingarójöfnuðar.
Að auki spá bankarnir aukinni samkeppni á lánamarkaði heimila, bæði frá öðrum bönkum og nýjum aðilum á markaði.
Vextir verðtryggðra útlána til heimila hækkuðu á síðustu þremur mánuðum, þrátt fyrir að vaxtaálag hafi lækkað lítillega.
Helstu áhrifavaldar hækkunarinnar voru aukinn fjármögnunarkostnaður bankanna og hækkandi raunstýrivextir. Þó gera bankarnir ráð fyrir lækkun verðtryggðra vaxta á næstu sex mánuðum, þar sem væntingar um lækkun meginvaxta Seðlabankans og minni fjármögnunarkostnaður muni hafa áhrif.
Óverðtryggðir vextir á lánum til heimila hafa þegar lækkað og er gert ráð fyrir að þeir lækki enn frekar á næsta hálfa ári. Þróunin er einkum rakin til lækkunar meginvaxta Seðlabankans og minni fjármögnunarkostnaðar bankanna.
Framboð bankanna á lánum til fyrirtækja hefur verið stöðugt síðustu þrjá mánuði, en gert er ráð fyrir lítils háttar aukningu á næstu sex mánuðum. Eftirspurn fyrirtækja, bæði minni og stærri, hefur einnig aukist lítillega og mun sú þróun að líkindum halda áfram.
Reglur um lánveitingar til fyrirtækja hafa haldist óbreyttar og ekki er búist við breytingum á næstunni. Hins vegar vænta bankarnir aukinnar samkeppni um fyrirtækjalán, bæði milli banka og við aðra lánveitendur.
Vextir verðtryggðra lána til minni fyrirtækja hafa hækkað vegna hærri fjármögnunarkostnaðar, en bankarnir gera ráð fyrir að þeir lækki á næstu sex mánuðum. Til grundvallar væntingunum liggur lækkun meginvaxta Seðlabankans og minni fjármögnunarkostnaður. Vextir verðtryggðra lána til stærri fyrirtækja hafa lækkað lítillega og er búist við óbreyttu vaxtastigi næstu mánuði.
Óverðtryggðir vextir til fyrirtækja hafa lækkað á síðustu þremur mánuðum og munu halda áfram að lækka samkvæmt væntingum bankanna. Svipuð þróun hefur átt sér stað í útlánum í erlendum gjaldmiðlum, en þar er þó gert ráð fyrir stöðugu vaxtastigi fram á vorið.
Niðurstöður útlánakönnunarinnar benda til hægfara breytinga á lánamarkaði, þar sem lækkun vaxta, aukin samkeppni og minni fjármögnunarkostnaður gætu haft jákvæð áhrif á aðgengi heimila og fyrirtækja að lánsfé. Aftur á móti eru þrengri útlánareglur og regluverk áframhaldandi áskoranir fyrir bæði heimili og fyrirtæki á næstu mánuðum.
