Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir, fjármála- og efnahagsráðherra, segir það mikinn misskilning að hún eða íslenska ríkið sé að „sölsa undir sig“ eyjar landsins.
Mikið hefur verið gert úr kröfu óbyggðanefndar um Eyjar og sker en Þórdís segir umræðuna á villugötum.
„Fréttir síðustu daga benda til þess að ég hafi persónulega ákveðið að sölsa undir mig eyjar á Breiðafirði, Vestmannaeyjar, Grímsey og ef til vill flestar eyjar í kringum Ísland. Ég skil að mörgum hafi brugðið og því er rétt að taka af allan vafa strax: Hvorki ég né ríkið höfum það að markmiði að sölsa undir okkur eyjar landsins sem eru í einkaeigu. Kjarni málsins er að verið er að framfylgja skrefi 17 af 17 samkvæmt lögum frá árinu 1998 sem þvert á móti snýst um að eyða óvissu um eignarréttindi lands,” skrifar Þórdís í grein á Vísi.
Hún segir að sem betur fer séu ríkar kröfur til jafnræðis og hlutlægni í öllum aðgerðum ríkisins. „Það er til heilla fyrir okkur öll og hefur þau markmið að fylgja lögum og stjórnarskrá lýðveldisins Íslands.“
Kröfunum sem hefur verið lýst eru í samræmi við málsmeðferð í þjóðlendulögum en hagaðilar geta í framhaldinu lýst gagnkröfum sínum. Gagnaöflun fer fram hjá óbyggðanefnd, ríkinu og gagnaðilum og er engin endanleg niðurstaða í málinu.
„Að fara fram hjá málsmeðferð þjóðlendulaga í eina svæðinu, svokölluðu svæði 12, sem eftir er í framkvæmd byggða á aldarfjórðungsgömlum lögum færi þá gegn jafnræði og hlutlægni, sér í lagi gagnvart hinum 16 svæðunum sem tekin hafa verið fyrir af óbyggðanefnd allt frá aldamótum.”
Þórdís segir að „Svona hefur þetta alltaf verið“ sé svar sem hún hefur almennt ekki tekið gilt þegar „kerfið“ gefur þau svör í hinum ýmsu málefnum bæði í hennar ráðherratíð og er hún var aðstoðarmaður ráðherra.
„En í tilfelli þar sem aðeins eitt svæði er eftir af þeim 17 sem óbyggðanefnd hefur tekið fyrir, er ekki hægt, með tilliti til jafnræðis og hlutlægni, að beita annarri aðferðafræði en aðrir hafa þurft að þola í aldarfjórðung. Ég hef mínar skoðanir á þessum lögum og framkvæmdinni á þeim. Til dæmis tel ég að ríkið eigi enga hagsmuni af því hvar mörk þjóðlendna eru heldur eingöngu að óvissu um mörk sé eytt. Af því leiðir að ég tel heldur ekki þörf á því að ríkið beri úrlausn óbyggðanefndar, sem ekki eru í samræmi við kröfugerð ríkisins, sífellt undir dómstóla. Ég ítreka að einkaaðilar eiga þann skýlausa rétt að fá úrlausn hjá dómstólum ef þeir una ekki við niðurstöðu óbyggðanefndar án þess að bera þann kostnað,” skrifar Þórdís.
Hún bendir á að ráðherrar sem eru hvoru tveggja í senn, stjórnmálamenn með hugsjónir og fara með framkvæmdavald samkvæmt stjórnarskrá, geta einfaldlega ekki alltaf gert það sem þá langar til. „Sem betur fer búum við í þannig samfélagi. Þótt það geti reynt á þolrif ráðherra og borgara sömuleiðis. Fara verður eftir leikreglum, ekki geðþótta sitjandi ráðherra.“
„Talandi um leikreglur. Þá var leikreglum lítillega breytt árið 2020 þegar lögunum um þjóðlendur var breytt. Þar var meðal annars lagt til að óbyggðanefnd yrði heimilt að hefja málsmeðferð vegna landsvæða utan strandlengju meginlandsins með áskorun um að lýsa réttindum en síðan taki við hefðbundin málsmeðferð. Þannig gætu þeir aðilar sem í upphafi vekja athygli á réttindum sínum, ekki endilega þurft að sæta viðameiri meðferð. Skynsamlegra hefði verið að gera þessa heimild að skyldu en í meðförum málsins hjá allsherjar- og menntamálanefnd, undir formennsku Páls Magnússonar þáverandi þingmanns og núverandi formanns bæjarráðs Vestmannaeyja, var engin slík breyting lögð til. Fjármála- og efnahagsráðuneytið lagði til við óbyggðanefnd, í mars 2023, að farin yrði þessi leið á umræddu svæði 12. Óbyggðanefnd féllst ekki á sjónarmið ráðuneytisins í bréfi í apríl 2023 og tók ákvörðun um að hin hefðbundna málsmeðferð skyldi eiga við. Það er mjög miður.”
Hægt er að lesa skrif Þórdísar „Kona sölsar undir sig land“ í heild sinni hér.
