Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) gagnrýna harðlega forsendur frumvarps atvinnuvegaráðherra um tvöföldun veiðigjalda og segja að í því felist villandi og röng framsetning á erlendum gögnum.
Í umsögn samtakanna kemur fram að frumvarpið byggi að hluta á norskri greiningu sem fjallar ekki um Ísland, þvert á það sem haldið er fram í frumvarpinu sjálfu.
Í greinargerð frumvarpsins segir:
„Við undirbúning þessa frumvarps var unnin norsk greining um verðmyndun á Íslandi samanborið við Noreg þar sem öll viðskipti með afla umræddra tegunda fara fram á opnum markaði.“
Hins vegar hafi engin slík greining verið unnin. Þvert á móti hafi ráðuneytið leitað til norska sérfræðingsins dr. Sigbjørns L. Tveteraas, sem lagði einungis fram samantekt á verði og verðmyndunarkerfi í Noregi, án þess að Ísland væri nefnt einu orði.
„Staðhæfingin er auðsýnilega röng, enda hefur engin eiginleg samanburðargreining á verðmyndun á Íslandi og í Noregi verið unnin, hvorki af hálfu ráðuneytis né af hálfu norsks sérfræðings.”
Þegar Hanna Katrín Friðriksson atvinnuvegaráðherra og Daði Már Kristófersson fjármála- og efnahagsráðherra greindu frá tvöföldun veiðigjalda á blaðamannafundi í vor gengu þau svo langt að segja Tveteraas vera „helsta sérfræðing Noregs í verðmyndun á uppsjávarfiski.“
Þegar umrædd skýrsla er þó skoðuð er ljóst að hljóð og mynd fara ekki saman.
Takmörkuð þekking, enginn samanburður
Í samskiptum milli ráðuneytisins og Tveteraas, sem samtökin fengu aðgang að, kemur fram að sérfræðingurinn hafi þurft að afla sér grunnupplýsinga um norska kerfið áður en hann setti saman umrædda samantekt.
Enn fremur sé ljóst að þekking hans á íslenskum aðstæðum, fiskveiðistjórnun og verðmyndun hafi verið afar takmörkuð.
Engu að síður sé þessi samantekt notuð í frumvarpinu sem grundvöllur fyrir samanburði milli íslenskra og norskra markaðsaðstæðna.
Samtökin segja slíka framsetningu beinlínis villandi og vekja spurningar um trúverðugleika málsmeðferðar stjórnvalda.
Útreikningar á röngum forsendum
Þá er einnig vakin athygli á því að ráðuneytið hafi, við útreikning á meðalverði síldar, stuðst við veiðimynstur norskra skipa, þrátt fyrir að í frumvarpinu sé sérstaklega tekið fram að miða skuli við veiðitímabil íslenskra skipa.
Þar sem verð sveiflast töluvert milli mánaða skiptir slíkt sköpum fyrir niðurstöður. Þegar útreikningar SFS eru bornir saman við þá sem birtir eru í frumvarpinu kemur í ljós verulegur munur á niðurstöðum.
Í sumum tilfellum er verðmunur milli landanna mun minni en haldið er fram, eða jafnvel Íslandi í hag.
Enn fremur benda samtökin á að tölulegar upplýsingar í töflum frumvarpsins séu ýmist óaðgengilegar á opinberum vettvangi eða byggðar á ósamhæfðum skilgreiningum milli Íslands og Noregs.
Til dæmis séu fiskimjöl og lýsi ekki talin með í norskum útflutningstölum heldur eru þau með í þeim íslensku, sem gefi skakka mynd af raunverulegum verðmætaáhrifum.
Þá kemur fram í umsögninni að síðustu tölur í frumvarpinu séu í sumum tilvikum einfaldlega rangar, þar á meðal tölur um útflutning á makríl frá Íslandi árið 2024.
Tölur frá norska sölusambandinu Sildesalgslaget sýna umtalsvert lægra verð til íslenskra skipa. Frumvarp atvinnuvegaráðherra miðar veiðigjöld á makríl við markaðsverð í Noregi.
SFS segir allar þessar staðreyndir grafa undan trúverðugleika frumvarpsins og þeirri forsendu að það byggi á traustri, samanburðarhæfri og gagnsærri greiningu.
Samtökin krefjast þess að aðdragandi og efni frumvarpsins verði tekið til endurmats með hliðsjón af þessum áfellisdómum yfir gögnunum sem lagt er upp með.
