D-vítamín er nauðsynlegt fyrir heilsu okkar og vellíðan. Það hefur margþætt áhrif á líkamsstarfsemi og skortur á því getur haft alvarlegar afleiðingar.
Hlutverk D-vítamíns í líkamanum
D-vítamín gegnir lykilhlutverki í upptöku og nýtingu kalks og fosfórs, sem eru nauðsynleg fyrir beinstyrk og beinheilsu. Án D-vítamíns geta beinin orðið veik og viðkvæm, sem getur leitt til sjúkdóma eins og beinþynningar (osteoporosis) og beinmeyra (osteomalacia). Auk þess hefur D-vítamín áhrif á vöðva, taugakerfi og ónæmiskerfi. Rannsóknir hafa sýnt að það getur stuðlað að bættu ónæmiskerfi og dregið úr hættu á sýkingum og sjálfsónæmissjúkdómum.
Sólarvítamínið
Eitt helsta uppspretta D-vítamíns er sólarljós. Það myndast í húðinni fyrir tilstilli útfjólublárra geisla sólar. Þetta er ástæðan fyrir því að það er oft kallað "sólarvítamínið". Íslendingar búa hins vegar við þær sérstöku aðstæður að fá mjög takmarkað sólarljós á veturna, sem getur gert það erfitt að fá nægjanlegt D-vítamín með sólarljósi einu saman. D-vítamínskortur er því mjög algengur á Íslandi.
D-vítamín í fæðu
Þrátt fyrir að sólarljós sé mikilvægt, er einnig nauðsynlegt að fá D-vítamín úr fæðunni, sérstaklega á norðlægum slóðum þar sem sólarljós er af skornum skammti hluta ársins. D-vítamín finnst í feitum fiskum eins og laxi, makríl og túnfiski. Einnig er það að finna í lýsi, sem hefur lengi verið vinsælt á Íslandi sem bætiefni, og í D-vítamínbættum mjólkurvörum og morgunkorni. Fyrir þá sem eiga erfitt með að fá nægjanlegt D-vítamín úr fæðunni, eru bætiefni góður kostur.
Áhrif D-vítamínskorts
Skortur á D-vítamíni getur haft alvarlegar afleiðingar fyrir heilsu okkar. Á börnum getur það valdið beinkröm (rickets), sem veldur mjúkum og veikum beinum. Hjá fullorðnum getur skortur leitt til beinþynningar og aukinnar hættu á beinbrotum. Rannsóknir hafa einnig tengt D-vítamínskort við ýmsa aðra sjúkdóma, þar á meðal hjarta- og æðasjúkdóma, sykursýki, og ýmsa sjálfsónæmissjúkdóma. Það er því ljóst að nægjanlegt magn D-vítamíns er nauðsynlegt til að viðhalda góðri heilsu.
Hvernig á að tryggja nægjanlegt D-vítamín
Til að tryggja nægjanlegt magn D-vítamíns er mikilvægt að stunda reglulegt útivist og nýta sólina þegar hún er til staðar. Að auki ætti að leggja áherslu á að borða D-vítamínríka fæðu. Fyrir þá sem eru í áhættuhópi fyrir skort, svo sem eldri borgara, eða þá sem forðast sólina, gæti verið nauðsynlegt að taka D-vítamínbætiefni. Mikilvægt er að ráðfæra sig við heilbrigðisstarfsfólk um rétta skammta og hvernig best er að tryggja nægjanlegt D-vítamín.
