Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (AGS) varar við aukinni hættu á efnahagssamdrætti í Bandaríkjunum og lækkar jafnframt hagvaxtarspár fyrir öll helstu hagkerfi heims. Ástæðan er tilkomin af vaxandi viðskiptastríði, sérstaklega eftir nýjar tollaaðgerðir Donalds Trump.
Í nýrri alþjóðlegri hagspá (World Economic Outlook) spáir sjóðurinn því að vöxtur verði hægari í Bandaríkjunum, Kína, Indlandi, Þýskalandi, Bretlandi og fleiri stórum ríkjum en áður hafði verið gert ráð fyrir.
Samhliða þessu lýsir sjóðurinn yfir áhyggjum af því að viðskiptastefna helstu ríkja, einkum auknir tollar og óvissa í samskiptum Bandaríkjanna og Kína, hafi þegar tekið að draga úr alþjóðlegri fjárfestingu og vexti.
Líkurnar á samdrætti í Bandaríkjunum aukast
Pierre-Olivier Gourinchas, aðalhagfræðingur AGS, segir að líkurnar á efnahagssamdrætti í Bandaríkjunum á þessu ári hafi aukist úr 25% í 40% frá síðustu spá.
Hann segir þó að grunnhugmynd spárinnar sé sú að bæði bandarískt og alþjóðlegt hagkerfi nái að forðast kreppu, þar sem árið 2025 hafi hafist með traustum vexti.
„Helsta ógnin fram undan er að viðskiptadeilur gætu aukist enn frekar,“ sagði Gourinchas. „Við verðum einnig að horfast í augu við þá hættu að fjármálaskilyrði herðist verulega, sem myndi draga úr lánsfé og eftirspurn.“
Tollar hækka verðlag og auka óvissu
AGS spáir því að verðbólga í Bandaríkjunum verði um 3% á þessu ári, sem er einni prósentu hærra en áður var gert ráð fyrir.
Tollar og viðskiptahindranir hafa áhrif á framboðskeðjur og auka kostnað við innfluttar vörur, sem bitnar beint á neytendum.
Þrátt fyrir þrýsting frá Trump um tafarlausar vaxtalækkanir fullyrðir Gourinchas að Seðlabanki Bandaríkjanna (Federal Reserve) hafi gert rétt í því að halda vöxtum óbreyttum, á meðan hann metur áhrif tollanna á hagkerfið. „Að bíða og vega og meta er mjög skynsamlegt,“ segir hann og ítrekar mikilvægi sjálfstæðs seðlabanka við stýringu verðbólgu.
Hægari vöxtur á heimsvísu
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur lækkað spá sína um vöxt í heimsbúskapnum úr 3,3% í 2,8% á árinu 2025, og gerir ráð fyrir 3% vexti árið 2026.
Þetta er veruleg slökun á vexti frá fyrri árum, og sjóðurinn segir tollastefnuna vera meginorsök.
Bandaríkjunum er enn spáð hraðastum vexti meðal G7-ríkja, en spá sjóðsins hefur verið lækkuð úr 2,7% í 1,8% árið 2025 og 1,7% árið 2026.
Þýskalandi er nú spáð engum vexti á þessu ári og aðeins 0,9% vexti árið 2026. Bretland fær 1,1% vöxt í ár og 1,4% á næsta ári. Í Kína er búist við 4% vexti árin 2025 og 2026, samanborið við 5% árið 2024.
90 daga frestur Trumps breytir litlu í stóra samhenginu
Spáin nær aðeins til tollaaðgerða sem tilkynntar voru frá 1. febrúar til 4. apríl, áður en Trump veitti tímabundinn 90 daga frest á flestum hinna svonefndu gagnkvæmu tolla.
Samkvæmt AGS mun þessi frestur ekki breyta efni spárinnar nema hann leiði til róttækrar breytingar á viðskiptastefnu.
„Áhrifin af þegar samþykktum tollum eru orðin viðvarandi,“ segir í spánni. „Jafnvel þótt frekari tollar verði slegnir á frest hefur þegar orðið nægilegt tjón til að slá á vöxt, dregið úr samkeppni og nýsköpun, og aukið tilhneigingu til rentusóknar.“
Framtíðin í höndum stjórnmálamanna
Sjóðurinn bendir þó á að hægt sé að snúa þróuninni við ef ríki grípa til aðgerða. „Vöxtur gæti tekið við sér fljótt ef ríki slaka á núverandi viðskiptatakmörkunum og gera nýja fríverslunarsamninga,“ segir í lok skýrslunnar.
