Fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands (FME) segir að flestir lífeyrissjóðir séu nálægt byrjunarreit hvað varðar mat á loftslagsáhættu, samkvæmt niðurstöðu úttektar sem eftirlitsstofnunin framkvæmdi í fyrra. Sumir sjóðir séu þó lengra komnir en aðrir, sérstaklega þeir stærri.
Þar sem skuldbindingar lífeyrissjóða ná til langs tíma og fjárfestingar þeirra eru að stórum hluta erlendis, þá eru lífeyrissjóðir þeir aðilar á íslenskum fjármálamarkaði sem líklegast mun finna fyrst fyrir áhrifum loftslagsáhættu að mati Fjármálaeftirlitsins.
FME segir í tilkynningu að mikilvægi loftlagsáhættu sé almennt viðurkennt og að sjóðir geri ráð fyrir því að raunlæg áhætta (e. physical risk) og sérstaklega umbreytingaráhætta (e. transition risk) muni raungerast.
„Almennt hafa sjóðir ekki greint mikilvæga áhættuþætti loftslagsáhættu sem geta haft veruleg áhrif á eignasafnið og þar með tryggingafræðilega stöðu. Horft er til þess að áhættunni sé m.a. stýrt með virku samtali við stjórnendur þeirra innlendu fyrirtækja og sjóða sem lífeyrissjóðirnir hafa fjárfest í.“
FME segir dæmi um að mat á loftslagsáhættu sé hluti af þeirri áhættu sem metin er í nýjum fjárfestingum. Eftirlitsstofnunin vísar einnig í dæmi um að tilteknar tegundir fjárfestinga og útgefendur hafi verið útilokaðir hjá stóru sjóðunum vegna neikvæðra áhrifa þeirra á sjálfbærni. Þar virðist stofnunin vísa í útilokunarlista Lífeyrissjóðs verzlunarmanna.
Bankarnir lengra komnir
Fjármálaeftirlitið segir innlenda bankar almennt komnir nokkuð lengra en lífeyrissjóðir í mati á loftslagsáhættu, enda hafi bankar fleiri úrræði varðandi áhættustýringu og meiri mannafla.
„Eignir og skuldir lífeyrissjóðanna eru hins vegar að jafnaði til mun lengri tíma en hjá bönkunum, og eru slíkar eignir almennt taldar viðkvæmari fyrir áhrifum loftslagsbreytinga. Það gerir stýringu loftslagsáhættu hjá lífeyrissjóðunum afar mikilvæga. Þá eru eignir lífeyrissjóða að stórum hluta erlendar sem kann að gera þá útsettari fyrir loftslagsáhættu.“
Segja sjóðunum að byggja upp aukna þekkingu
Meðal ábendinga sem FME beinir til lífeyrissjóða sé að þeir ættu að leggja áherslu á að byggja upp aukna þekkingu á loftslagsáhættu og afleiddum áhrifum á eignir og skuldbindingar sjóðanna. Það eigi sérstaklega við um áhættustýringu sjóðanna, meðal starfsmanna eignastýringar og hjá stjórnendum sjóðanna.
FME segir lífeyrissjóði almennt ekki hafa greint mikilvæga áhættuþætti loftslagsáhættu en meðhöndli þó margir kostnað við losun óbeint sem slíkan áhættuþátt gegnum mælingu á fjármagnaðri losun. Eftirlitsstofnunin brýnir fyrir sjóðunum að greina þurfi mikilvæga áhættuþætti loftslagsáhættu.
„Í því sambandi er mikilvægt að hafa í huga að þó að áhættan geti raungerst í einstaka eignum getur hún einnig átt sér uppruna í virðiskeðju eða í hagkerfinu í heild sinni. Raunlæg áhætta afmarkast oft af landsvæðum meðan umbreytingaráhætta afmarkast oft af lögsagnarumdæmum.“
Hvað úttektina varðar bendir FME á að samkvæmt lögum beri lífeyrissjóðum að búa yfir fullnægjandi áhættustýringu og skulu fjárfestingar þeirra byggðar á viðunandi greiningu á þeirri áhættu sem fjárfestingunum fylgja.
Sjálfbærniáhætta (e. sustainability risk), eða áhætta tengd umhverfis-, félagslegum þáttum og stjórnarháttum, oft nefnt UFS-áhætta, sé þar engin undantekning. Mikilvægur undirþáttur sjálfbærniáhættu sé loftslagsáhætta, þ.e.a.s. fjárhagsleg áhætta sem rekja má til loftslagsbreytinga.
