Gunnþór Ingvason, formaður Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi, segir að nú þegar tvær ríkisstofnanir hafi staðfest að frumvarp atvinnuvegaráðherra um hækkun veiðigjalds sé byggt á alvarlegu vanmati, sé tími kominn til að taka samtalið og ná sátt um gjaldtöku.
Samkvæmt útreikningum Skattsins hefði veiðigjaldið árið 2023 numið 22,1 milljarði króna ef tekið hefði verið mið af forsendum frumvarpsins.
Á sama tíma nam hagnaður fiskveiða fyrir skatta 31,7 milljörðum króna, samkvæmt gögnum Hagstofunnar.
Veiðigjaldið hefði því samsvarað nær 70% af hagnaði og að teknu tilliti til annarra skatta myndi heildarskattbyrðin ná yfir 80%. Þetta hefur nú verið staðfest af tveimur ríkisstofnunum.
„Viðbrögð atvinnuvegaráðherra og forsætisráðherra við þessu mikla ósamræmi var að það skipti engu máli. Það er áhyggjuefni og endurspeglar ásetning um að frumvarpið verði keyrt í gegn, án nokkurs vilja til að huga að afleiðingum,” skrifar Gunnþór í aðsendri grein á Vísi.
Hann bendir einnig á að ítrekað hafi verið vísað til almenns stuðnings við málið í skoðanakönnunum. Samt sem áður sýni nýleg könnun Gallup fyrir Viðskiptablaðið að meirihluti landsmanna hafi ekki hugmynd um hversu hátt veiðigjaldið er í raun.
Aðeins 10% telja eðlilegt að veiðigjald fari yfir 60% af hagnaði, en meirihluti – yfir 57% – telji að það ætti að vera undir 39%. Gunnþór segir þetta gefa til kynna að þjóðmálaumræðan hafi „ofmetið hvað sé til skiptanna í íslenskum sjávarútvegi.“
Gunnþór hafnar rökum ráðherranna um að veiðigjaldið muni ekki hafa áhrif á fjárfestingarákvarðanir þar sem verið sé að skattleggja auðlindarentu.
Hann segir að arðsemi í sjávarútvegi sé ekki umfram það sem gerist í öðrum atvinnugreinum og að frumvarpið muni draga arðsemi langt undir þá vexti sem standa til boða á lánsfjármarkaði.
„Frumvarpið mun ýta arðsemi í sjávarútvegi langt undir þeim vöxtum sem sjávarútvegsfyrirtækjum standa til boða til að fjármagna fjárfestingar. Fjárfesting sem stendur ekki undir vaxtakostnaði getur aldrei orðið arðbær. Um það þarf ekki að hafa fleiri orð,“ segir hann.
Ríkisstjórnin hefur boðað að hún hyggist leggja fram heildstæða auðlindastefnu fyrir Ísland á haustmánuðum og skorar Gunnþór á Alþingi að setja núverandi frumvarp á bið og láta gjaldtöku á sjávarútveg vera hluta af vinnu við gerð þeirrar stefnu.
„Það er engin skömm að því að málið klárist ekki á núverandi þingi. Frestun myndi frekar sýna styrk hjá ríkisstjórninni; að hún sýni það í verki að hún taki umsagnir hagsmunaaðila alvarlega. Í efnislegum athugasemdum við frumvarpið er nær undantekningalaust að finna áhyggjur af áhrifum þess.“
„Það er ljóst að málið hefur verið sett fram með miklum hraði og ekki hefur náðst að fullvinna og yfirfara útreikninga eða meta afleiðingar. Það er okkur öllum hollt núna að setjast niður, gaumgæfa stöðu sjávarútvegs og kortleggja tækifæri og ógnanir til lengri framtíðar en eins kjörtímabils.
Fólkið í landinu á það skilið að við tökum samtalið og snúum bökum saman um aukna verðmætasköpun, þannig að auka megi enn frekar hagsæld og lífskjör okkar allra,” skrifar Gunnþór.
