Sjúkratryggingar fylgja ekki nema að hluta til lögbundnu hlutverki sínu og hefur hvorki náð að byggja upp þá þekkingu né mannauð sem þarf til að gera nauðsynlegar þarfa- og kostnaðargreiningar í tengslum við samninga um kaup á heilbrigðisþjónustu. Þá hefur eftirlit með framkvæmd samninga verið brotakennt og á tímabili vart til staðar.
Þetta kemur fram í stjórnsýsluúttekt Ríkisendurskoðunar sem kynnt var fyrir stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis fyrr í dag en Ríkisendurskoðun hóf úttektina vorið 2024.
Fram kemur í tilkynningu um úttektina að mikilvægt sé að styrkja stöðu Sjúkratrygginga við samningsgerð en úttektin varpar ljósi á veika samningsstöðu Sjúkratrygginga og oft yfirburðarstöðu viðsemjenda hennar.
Ríkisendurskoðun bendir á að við skoðun nýlegra samninga hafi komið í ljós að stofnunin fylgdi ekki alltaf lögum og reglugerðum við gerð samninga. Þá hafi innkaup á t.d. myndgreiningaþjónustu og lýðheilsutengdum aðgerðum dregist verulega á langinn en þar spili inn í óvissa um útboðsskyldu sem bíður úrlausnar dómstóla.
Viðskiptablaðið greindi frá því í fyrra að Sjúkratryggingar Íslands hafi frá upphafi neitað að gera samning um greiðsluþátttöku við segulómunarfyrirtækið Intuens. Stofnunin vísaði í upphafi til þess að gildandi samningar við aðra aðila sem veita myndgreiningarþjónustu væru að renna út en svo fór að þeir samningar voru einfaldlega framlengdir, oftar en einu sinni.
Ósamræmis gætt við vinnslu og meðferð mála
Að mati Ríkisendurskoðunar er til mikils að vinna með eflingu Sjúkratrygginga en heildarumfang allra fjárlagaliða sem stofnunin ber ábyrgð á, bæði réttindaflokkar og samningar, var samtals 243 ma. kr. árið 2024. Þá sé einnig mikilvægt að Sjúkratryggingar efli eftirlit og tryggi kostnaðaraðhald þeirra samninga sem stofnunin hefur gert.
„Setja þarf skýrar verklagsreglur og viðmið til að eftirlit verði markvisst og skili þeim árangri sem að er stefnt. Við skoðun Ríkisendurskoðunar kom í ljós að ósamræmis hefur gætt við vinnslu og meðferð mála. Þá telur Ríkisendurskoðun ástæðu til að minna á að ábyrgð Sjúkratrygginga á eftirliti með samningsaðilum verður hvorki útvistað né deilt,“ segir í tilkynningunni.
Ríkisendurskoðun beinir eftirfarandi sex ábendingum til Sjúkratrygginga:
- Styrkja þarf stöðu Sjúkratrygginga við samningsgerð
- Vanda þarf undirbúning samninga og framkvæma nauðsynlegar greiningar vegna þeirra
- Koma þarf á skýrum innkaupaferlum
- Efla þarf eftirlit með kostnaði við samninga og nýta við samningsgerð
- Tryggja þarf skilvirkt eftirlit með samningsaðilum
- Styrkja þarf innra eftirlit og innleiða innri endurskoðun
Enn fremur beinir Ríkisendurskoðun fjórum ábendingum til heilbrigðisráðuneytis:
- Styrkja og efla þarf Sjúkratryggingar sem kaupanda heilbrigðisþjónustu í samræmi við lög
- Styrkja þarf stefnumótunar- og eftirlitshlutverk ráðuneytis
- Móta þarf stefnu og viðmið um útboð og auglýsingar
- Tryggja þarf fyrirsjáanleika og tímanleg samningsmarkmið
Fagna ábendingunum
Í yfirlýsingu Sjúkratrygginga, sem birtist eftir tilkynningu Ríkisendurskoðunar segir að stofnunin fagni ábendingum Ríkisendurskoðunar og að stofnunin sé í meginatruðum sammála áherslum og ábendingum skýrslunnar.
„Sjúkratryggingar telja mikil tækifæri til staðar til að bæta samningsgerð og eftirlit stofnunarinnar. Þá er vert að nefna að Sjúkratryggingar hafa þegar hafið innleiðingu á hluta tillagna Ríkisendurskoðunar. Má í því samhengi nefna umfangsmiklar skipulagsbreytingar sem voru gerðar nýverið m.a. með það að markmiði að styrkja samningasvið stofnunarinnar,“ segir í yfirlýsingunni.
„Sjúkratryggingar taka, líkt og heilbrigðisráðuneytið, einnig undir það mat Ríkisendurskoðunar að mikilvægt sé að styrkja Sjúkratryggingar sem kaupanda heilbrigðisþjónustu og hefur ráðuneytið þegar ákveðið að styrkja samninga og eftirlitssvið Sjúkratrygginga varnalega um 60 m.kr. á ársgrundvelli.“
