Gull hefur nú tekið fram úr evrunni sem næststærsta einstaka eignin í gjaldeyrisforða seðlabanka heims. Þetta kemur fram í nýrri ársskýrslu Seðlabanka Evrópu sem birtist í morgun.
Þar segir að gull hafi í fyrra numið um 20 prósentum af heildareignum í opinberum gjaldeyrisforða ríkja, á meðan evran stóð í 16 prósentum. Bandaríkjadalurinn situr áfram í efsta sæti, með um 46 prósenta hlutdeild í alþjóðlegum varaforða.
ECB segir kaup seðlabanka á gulli hafa verið óvenju mikil þrjú ár í röð, og að þeir hafi árið Þetta jafngildir um fimmtungi af allri árlegri gullframleiðslu í heiminum og er nærri tvöfalt meira en meðalárskaup seðlabanka á áratugnum fyrir heimsfaraldur.
Við þessar miklu viðbætur hefur heildarforði gulls í eigu seðlabanka vaxið í um 36 þúsund tonn og nálgast þar með sögulegt hámark frá árunum fyrir fall Bretton Woods-kerfisins.
Þeir sem mest keyptu á síðasta ári voru meðal annars Kína, Indland, Tyrkland og Pólland. Samkvæmt skýrslunni má rekja aukna eftirspurn margs konar orsökum, en þar vegur þungt vaxandi áhugi á að draga úr háði við Bandaríkjadal og að verjast efnahagslegum refsiaðgerðum.
Eftir að Rússland réðst inn í Úkraínu árið 2022 og Vesturlönd brugðust við með því að frysta fjármálalegar eignir rússneska ríkisins, hófu fjölmörg ríki að endurmeta samsetningu gjaldeyrisforðans. Gull, sem hvorki er háð mótaðilum né hefur háan fjárhagslegan áhættuþátt, hefur í kjölfarið orðið eftirsóknarverðara.
Seðlabankinn bendir á að í fimm af þeim tíu tilvikum þar sem hlutfall gulls í gjaldeyrisforða jókst mest frá árinu 1999 hafi viðkomandi ríki annaðhvort verið beitt refsiaðgerðum það ár eða árið á undan.
Þá hafi sérstaklega þau ríki sem eru stjórnmálalega nálæg Kína og Rússlandi aukið hlut gulls í forðanum meira en önnur undanfarin þrjú ár.
Þótt gull beri hvorki vexti né arð og sé dýrt í geymslu nýtur það víðtæks trausts meðal seðlabanka. Það er mjög seljanlegt, lausafjártryggt og erfitt að útiloka aðgang að því með refsiaðgerðum. Í núverandi alþjóðlegu umhverfi, þar sem spenna og óvissa hafa aukist, virðist gull því gegna endurvöknu hlutverki sem kjarnatrygging í efnahagsstefnu margra ríkja.
Verðþróun hefur einnig styrkt stöðu gulls. Gullverð hækkaði um 30 prósent árið 2023 og hefur þegar hækkað um aðrar 27 prósentur á yfirstandandi ári, en í mars 2024 náði það sögulegu hámarki, 3.500 Bandaríkjadölum á únsu. Með þessu er markaðsvirði gulls í forða seðlabanka nú slíkt að það hefur formlega tekið stöðu evrunnar sem næststærsta eignin í alþjóðlegum varasjóðum.
Að mati ECB hafa hefðbundin tengsl milli gullverðs og raunvaxta rofnað frá árinu 2022. Þar sem gullverð hefur haldist hátt þrátt fyrir hækkanir stýrivaxta víða um heim virðist fjárfesting í gulli nú einkum drifin áfram af geópólitískri áhættu fremur en verðbólguvörnum.
