Samtök atvinnulífsins (SA) hafa skilað viðmiklum sparnaðartillögum til ríkissjórnarinnar. Samtökin leggja til að ríkið innleiði réttu verkfærin í vegferðinni til sparnaðar. Einnig sé hægt að afla hundruð milljarða með sölu á ríkisfyrirtækjum sem eigi ekki að vera í samkeppni við einkaframtakið. Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri samtakanna, segir ríkið skorta þá hvata sem séu til staðar í einkarekstri.
Þegar kemur að hagræðingu í ríkisrekstri þarf ríkið að leggja áherslu á að innleiða nýja nálgun og aðferðafræði, sem skilar viðvarandi árangri til lengri tíma. Þetta segir Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins (SA), þegar hún er spurð hvernig samráð um hagræðingu í ríkisrekstri snúi að SA. Hún segir að ekki þurfi að leita langt yfir skammt því fjölmörg önnur ríki hafa innleitt sambærilega aðferðafræði með góðum árangri.
„Í opinberum rekstri skortir sömu hvata og eru til staðar í atvinnurekstri þar sem viðskiptavinurinn gerir ríkar kröfur til góðrar þjónustu á hagkvæmu verði, þar sem virk samkeppni gerir það að verkum að fyrirtæki þurfa sífellt að bregðast við og bæta sig,“ segir Sigríður Margrét.
„Við í atvinnulífinu vitum að rekstur er áhættusamur og krefjandi. Framúrskarandi árangur krefst þrotlausrar vinnu, fórna og hugmyndaauðgi – þeir sem skara framúr eru öðrum innblástur og hvatning en hafa jafnframt af því fjárhagslegan hvata. Slíka mikilvæga hvata skortir í opinberum rekstri og því þarf að skipuleggja ríkisreksturinn með þeim hætti að aukinn árangur og umbætur séu ávallt höfð að leiðarljósi.“
Megininntakið í hagræðingatillögum SA snýr að innleiða gagnlegra verkfæra sem að sögn Sigríðar Margrétar leiða til þess að fókusinn verður í auknum mæli á gæði útgjaldanna.
„Þetta eru verkfæri á borð við útgjaldareglu, árangursmiðaða fjárlagagerð, endurmat ríkisútgjalda og ákveðin stjórntæki sem auðvelda opinberum stjórnendum að hagræða og auka framleiðni.“
© BIG (MYND/BIG)
Einfaldast að selja ríkiseignir
Hvað eruð þið að leggja til að ríkið geri, hvert er ykkar hagræðingarplan?
„Í fyrsta lagi er hægt að líta til efnahagsreiknings ríkisins“ segir Sigríður Margrét. „Ríkið á eignir sem ættu betur heima í einkarekstri, svo sem fyrirtæki sem eru í samkeppni við einkaaðila á markaði, fyrirtæki sem þurfa að fara í gegnum umbreytingu, þróun og nýsköpun eða fyrirtæki sem eru í starfsemi sem einkaaðilar geta sinnt á hagkvæmari hátt.“
Hún segir að einfaldasta leiðin til að hagræða sé að selja bankana, ÁTVR, Íslandspóst og ýmsar fasteignir.
„Söluandvirðið ætti að nýta til að greiða niður skuldir og spara árleg vaxtagjöld sem liggja á bilinu 10-20 milljarðar. Að auki eru aðrar eignir eins og Isavia, Landsvirkjun og RÚV sem er óljóst hvort ríkið þurfi að eiga, þar liggja væntanlega 15-25 milljarðar sem hægt væri að spara í vaxtagjöldum til viðbótar.
Stóru tækifærin liggja í stóru útgjaldaliðunum. Fjórir stærstu útgjaldaliðir íslenska ríkisins eru fjárframlög til almannatrygginga, laun, kaup á vörum og þjónustu og að síðustu vaxtakostnaður, þessi útgjöld nema samtals tæplega 80% af rekstrarútgjöldum ríkissjóðs.“
Tillögur SA um sölu á ríkiseignum og mögulegt söluandvirði
Ríkið á að selja eftirfarandi eignir:
- Íslandsbanki 85-105 milljarðar. Það er óþarfi að ríkið sé í samkeppni við einkaaðila á viðskiptabankamarkaði.
- Landsbankinn 270-330 milljarðar. Það er óþarfi að ríkið sé í samkeppni við einkaaðila á viðskiptabankamarkaði.
- ÁTVR 10-20 milljarðar. Ríkið er ekki hagkvæmur rekstraraðili smásöluverslunar, setja má skorður við áfengissölu og/eða gefa út einkasöluleyfi standi vilji til þess.
- Íslandspóstur 2-4 milljarðar. Mikilvægi, eðli og umfang póstsins hefur breyst mjög á undanförnum áratugum, réttast væri að bjóða út alþjónustu og selja samkeppnisrekstur.
- Ýmsar fasteignir 30-60 milljarðar. Almennt er ríkið ekki hagkvæmur rekstraraðili fasteigna. Ef ekki standa öryggis eða önnur sérstök sjónarmið fyrir eigu ríkis á fasteignum ber að selja þær.
Samtals 397-519 milljarðar króna.
Ríkið á að skoða að selja eftirfarandi eignir:
- ISAVIA 40-50 milljarðar. Umtalsverður hluti starfseminnar snýr að útleigu verslunarrýmis og flugbrautir Keflavíkurflugvallar eru í eigu utanríkisráðuneytis. Því þarf að skoða hvort réttast sé að losa um eignina að hluta eða í heild.
- Landsvirkjun 290-350 milljarðar. Landsvirkjun starfar á samkeppnismarkaði en gegnir mikilvægu öryggis- og innviðahlutverki. Skoða þarf hvort kostir einkaeignarhalds séu meiri en opinbers eignarhalds.
- RÚV 1-3 milljarðar. Ríkið er ekki hagkvæmur rekstraraðili á fjölmiðlamarkaði, skoða þarf hvort mögulega sé hægt að koma safnavörslu og öryggishlutverki fyrir í útboði eða á vettvangi annarra stofnanna
Samtals 331-403 milljarðar króna.
Ítarlegt viðtal er við Sigríði Margréti í Viðskiptablaðinu, sem var að koma út. Áskrifendur geta lesið það í heild hér.
