Hæstiréttur Bretlands hefur komist að einróma niðurstöðu þess efnis að hugtökin „kona“ og „kyn“ í breskum jafnréttislögum vísi til líffræðilegs kyns.
Niðurstaðan hefur miklar réttarfarslegar og pólitískar afleiðingar og snertir réttarvernd kynjaskiptra rýma og þjónustu um allt Bretland, samkvæmt BBC.
Dómurinn felur í sér úrslitaáfanga í áralangri lagadeilu sem hófst árið 2018 og getur haft víðtæk áhrif á túlkun laganna í Skotlandi, Englandi og Wales. Hópurinn For Women Scotland fór með málið fyrir dóm og hélt því fram að vernd sem byggi á kyni ætti einungis að ná til þeirra sem fæddar eru kvenkyns.
Dómurinn byggir á líffræðilegum skilningi
Dómari Hæstaréttar, Lord Hodge, sagði í niðurstöðunni: „Samhljóða niðurstaða þessa dóms er sú að hugtökin kona og kyn í Equality Act 2010 vísi til líffræðilegrar konu og líffræðilegs kyns.“
Hann lagði þó ríka áherslu á að túlka ætti dóminn sem lagalega skýringu, ekki pólitískan sigur annars hóps yfir öðrum.
Hann bætti við að lögin veittu enn vernd gegn mismunun gagnvart trans fólki – bæði vegna kynleiðréttingar sem og í öðru samhengi, svo sem bein eða óbein mismunun og áreitni.
Málið hófst þegar skoska þingið samþykkti lög um kynjajafnvægi í opinberum nefndum og ákvað að telja trans konur með í kvennakvóta. For Women Scotland andmælti því og hélt því fram að þetta væri útþynning á kynbundnum réttindum kvenna.
© epa (epa)
Lagalega álitaefnið snerist um hvort skrásett kyn samkvæmt kynleiðréttingarskírteini (GRC) samkvæmt lögum frá 2004 skyldi teljast jafngilt líffræðilegu kyni. Skoska ríkisstjórnin hélt því fram að útgáfa GRC jafngilti lagalegri breytingu á kyni „í öllum tilgangi“, en Hæstiréttur hafnaði þeirri túlkun.
Víðtæk áhrif á opinbera og einkarekna þjónustu
Í dóminum kemur fram að það sé „óskiljanlegt og óhagkvæmt“ að túlka kyn sem skírteinisútgefið, og að slík túlkun gæti grafið undan skilgreiningu á „konu“ og þar með veikt vernd á grundvelli kyns.
Þeir bentu á að þessi skýring væri nauðsynleg svo að einungis konum ætlaðar stofnanir og rými, svo sem búningsklefar, gististaðir, sjúkraþjónusta og jafnvel sérstakar menntastofnanir, gætu „starfað á skýran og einhugan hátt“.
Slík túlkun hefði einnig áhrif á félagasamtök, íþróttir, herinn og opinbera stefnumótun.
For Women Scotland fagnaði niðurstöðunni fyrir utan réttarsalinn, með tárum og fögnuði. Susan Smith, meðstofnandi hópsins, sagði:
„Konur eru verndaðar með sínu líffræðilega kyni. Kyn er raunverulegt og þjónusta og rými sem eru ætluð konum eru nú sannarlega fyrir konur.“
- Kemi Badenoch, leiðtogi Íhaldsflokksins, lýsti dóminum sem „sigri fyrir allar þær konur sem hafa sætt ofsóknum eða misst vinnuna fyrir að segja hið augljósa.“
- Stjórn breska ríkisins lýsti ánægju með skýra niðurstöðu sem veitti „öryggi og skýrleika fyrir konur og þjónustuaðila eins og sjúkrahús, athvarf og íþróttafélög.“
- Maggie Chapman, þingkona Skoska Græna flokksins og baráttukona fyrir réttindum trans fólks, sagðist „uggandi“ yfir dóminum og að hann væri „verulegt áfall fyrir einn jaðarsettan hóp samfélagsins.“
- Simon Blake, forstjóri Stonewall, sagði LGBTQ+-samtökin deila „miklum áhyggjum“ yfir áhrifum dómsins.
Skoska ríkisstjórnin, sem hefur áður reynt að auðvelda fólki að breyta lögformlegu kyni sínu, segist virða niðurstöðuna og mun „nú skoða hvaða afleiðingar hún hefur.“
Þetta mál verður líklega vendipunktur í áframhaldandi umræðu um mörk kynbundinnar verndar og réttindi trans fólks í Bretlandi – og líklega víðar.
Dómurinn gæti sett fordæmi fyrir önnur lönd sem glíma við sambærileg álitaefni um túlkun á kyni í lögum og stefnumótun.
