Stærstu fyrirtæki landsins sjá litla breytingu til batnaðar í efnahagslífinu á næstu mánuðum og hafa áhyggjur af áframhaldandi skorti á starfsfólki, að því er fram kemur í nýrri könnun Gallup sem gerð var fyrir Samtök atvinnulífsins og Seðlabankann á tímabilinu 22. maí til 20. júní.
Vísitala efnahagslífsins, sem endurspeglar mun á fjölda stjórnenda sem metur aðstæður góðar eða slæmar mælist há en lækkar örlítið milli mánaða. Stærstan hluta breytingarinnar má rekja til sjávarútvegs, en gjá hefur myndast milli stöðu fyrirtækja almennt og fyrirtækja í sjávarútvegi undanfarna 6 mánuði.
Þannig mælist vísitalan 62 hjá fyrirtækjum í sjávarútvegi en 148 meðal allra fyrirtækja á Íslandi. Þá telja fyrirtæki á landsbyggðinni aðstæður í efnahagslífinu (76) talsvert verri en fyrirtæki staðsett á höfuðborgarsvæðinu (168) en munur á milli aðstæðna á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni eykst töluvert milli mælinga.
Hlutfall stjórnenda sem telja aðstæður verri eftir 6 mánuði eykst á milli kannana. Aftur er mikill munur á mati stjórnenda almennt og þeirra innan sjávarútvegs.
Einnig er töluverður munur hjá þeim fyrirtækjum sem starfa í útflutningi (92), miðað við þau sem starfa á innlendum markaði (137), en útflutningsfyrirtæki telja frekar að efnahagsaðstæður muni versna á næstu sex mánuðum.
Þá eru fyrirtæki á landsbyggðinni mun svartsýnni á aðstæður í efnahagslífinu (48) á næstu sex mánuðum heldur en fyrirtæki á höfuðborgarsvæðinu (147).
Þróun í fjölda starfa er nokkuð ólík eftir atvinnugreinum. Þannig er spenna frekar að aukast í bygginga- og veitustarfsemi en minnka í sjávarútvegi. Ekkert fyrirtæki í sjávarútvegi stefnir á að fjölga starfsfólki, en tæplega tvö af hverjum fimm (39%) sjá fram á fækkun starfsfólks. 56% fyrirtækja í bygginga- og veitustarfsemi hyggjast fjölga starfsfólki, en þar hefur mælst mestur skortur starfsfólks undanfarið. Helst verður fjölgun starfsfólks meðal smærri fyrirtækja og fyrirtækja á höfuðborgarsvæðinu.
„Heilt yfir eru fleiri sem meta aðstæður í efnahagslífinu í dag góðar en slæmar, en í sjávarútvegi er því öfugt farið. Þar telur um helmingur forsvarsmanna að staðan sé nú þegar orðin slæm og sé horft sex mánuði fram í tímann telja rétt yfir 60% þeirra sem stunda sjávarútveg að aðstæður verði verri en þær eru í dag. Við það má bæta að viðhorf forsvarsmanna annarra mikilvægra útflutningsgreina bendir til þess að aðstæður fari fremur versnandi horft fram á veginn,“ segir Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri SA.
Fyrirtæki áætla að verðbólga verði að meðaltali 4,0% eftir eitt ár, og að meðaltal yfir næstu fimm ár verði um 3,5–3,6%, sem er yfir verðbólgumarkmiði Seðlabankans.
Þessar væntingar endurspegla vaxandi efasemdir um að peningastefnan nægi til að draga úr þrýstingi á verðlag.
„Óvissan í kringum sjávarútveginn og sú orðræða sem hefur átt sér stað að undanförnu þar sem verið er að stilla upp landsbyggð á móti höfuðborgarsvæðinu og auðlindagreinum á móti almenningi, hún smitast út í atvinnulífið. Við höfum undanfarnar vikur verið á hringferð um landið af því tilefni að við erum að hefja nýtt starfsár sem er tileinkað öflugum útflutningi og auknum lífsgæðum. Á þeim fundum sem við höfum átt og í fyrirtækjaheimsóknum þá heyrum við að fólk vill bara fá vinnufrið og viðskiptavæn rekstrarskilyrði. Það er ákall eftir því að stjórnvöld lækki skatta á atvinnulíf frekar en hækki og jafnframt að fyrirtækjum verði einfaldað lífið, svo þau geti sinnt því sem þau eru best í, skapað verðmæti og sótt sér tækifæri,“ segir Sigríður Margrét.
„Ég held að það sé rétti tíminn núna til að stjórnvöld staldri aðeins við og endurmeti áhrif þeirra skattahækkana sem þau boða á atvinnulífið sem og þá aðferðafræði sem beitt er við innleiðingu breytinga á rekstrarumhverfi fyrirtækja.“
