Óli Björn Kárason, stofnandi Viðskiptablaðsins, er í ítarlegu viðtali í nýútkomnu 30 ára afmælistímariti Viðskiptablaðsins. Þar fer Óli Björn um víðan völl og rifjar m.a. upp árdaga blaðsins.
Þar að auki ræðir hann um rekstrarumhverfi fjölmiðla hér á landi en í fyrra lagði Óli Björn ásamt þingmönnum í þingflokki Sjálfstæðisflokksins fram frumvarp um breytingu á ýmsum lögum vegna endurskoðunar á rekstrarumhverfi fjölmiðla. Markmið frumvarpsins var að jafna samkeppnisstöðu einkarekinna fjölmiðla gagnvart ríkisreknu fjölmiðlafyrirtæki og alþjóðlegum risum. Óli Björn segir að til þess að ná þessu fram verði að breyta rekstrarformi Ríkisútvarpsins í ríkisstofnun og afnema útvarpsgjaldið.
„Þetta var ekki fyrsta tilraun mín og fyrrverandi félaga minna í þingflokknum til að ráðast í nauðsynlegar breytingar á rekstrarumhverfinu. Útfærsla umrædds frumvarps var öðruvísi en í fyrri frumvörpum og markmiðið með því að ná einhvers konar málamiðlun þegar kemur að málefnum Ríkisútvarpsins. Ég geri mér grein fyrir því að ég mun sennilega ekki lifa það af að ríkið dragi sig endanlega af fjölmiðlamarkaði. Þar af leiðandi vildi ég þó a.m.k. stuðla að því að leikreglurnar yrðu sanngjarnari heldur en þær eru.“
Þannig var lagt til í frumvarpinu að Ríkisútvarpið drægi sig út af auglýsingamarkaði að nær öllu leyti. Auk þess yrði þannig búið um hnútana að sjálfstæðir fjölmiðlar yrðu ekki beinir bótaþegar hjá ríkinu. „Ég er á móti beinum ríkisstyrkjum og tel þá vera eitur. Fjárstyrkir úr ríkissjóði til sjálfstæðra fjölmiðla er aflátsbréf sem þingmenn og stjórnvöld eru að kaupa sér vegna þess að þau hafa ekki haft burði til að leiðrétta þann ójafna leik sem ríkir á fjölmiðlamarkaði.“
Heppilegra sé að styðja við bakið á sjálfstæðum fjölmiðlum í gegnum skattkerfið með ívilnandi hætti. Það sé gagnsærri leið sem tryggi um leið að allir sjálfstæðir fjölmiðlar sitji við sama borð. Þannig sé hjá því komist að nefndir eða embættismenn á vegum ríkisins ákveði hvaða fjölmiðla skuli styrkja og hverja ekki.
„Sem dæmi mætti fella niður virðisaukaskatt af áskriftum, lækka tryggingagjald af launagreiðslum fjölmiðla, o.s.frv. Það er mun heilbrigðari aðferð en beinir ríkisstyrkir eins og nú eru við lýði,“ segir Óli Björn og bendir á óheppilega stöðu sem getur komið upp vegna núverandi fyrirkomulags.
„Þetta getur hæglega þróast út í það að þessir ríkisstyrkir hækki ár frá ári og þeir verði farnir að skipta svo miklu máli fyrir rekstur sjálfstæðra fjölmiðla að þeir munu ekki treysta sér til að sinna hlutverki sínu; sem er að vera varðmenn gagnvart Alþingi, stjórnvöldum, sveitarstjórnum og öðrum valdhöfum. Þú bítur ekki í höndina sem fæðir þig.“
Þrátt fyrir að hafa verið stjórnarþingmaður og styrkjakerfi til fjölmiðla hafi komið frá ríkisstjórn sem þá var við völd kveðst Óli Björn aldrei hafa greitt atkvæði með beinum ríkisstyrkjum til fjölmiðla. Það myndi hann aldrei gera.
„Það er gífurlega mikilvægt fyrir opið samfélag sem byggir á frelsi og lýðræði að hér séu til sjálfstæðir fjölmiðlar sem eru öflugir og hafa burði til að veita öllum hagsmunaaðilum aðhald. Hvort sem það séu stjórnvöld, Alþingi, ráðuneyti, eftirlitsstofnanir, fyrirtæki eða aðrir. Það er mikilvægt að tryggja að þetta aðhald sé til staðar. Það verður ekki öðruvísi gert en að horfst sé í augu við þá staðreynd að það er ekki hægt að byggja upp sjálfstæða og öfluga fjölmiðla ef ríkið er síðan í beinni samkeppni við þá, auk þess að höggva stöðugt í bakið á þeim. Til dæmis í auglýsingasölu og með því að tileinka sér nýjungar sem aðrir fjölmiðlar eða einstaklingar hafa skapað. Ríkisfjölmiðillinn lætur ekkert í friði.“
Nánar er rætt við Óla Björn í nýútkomnu 30 ára afmælistímariti Viðskiptablaðsins. Áskrifendur geta lesið viðtalið í heild hér.
