Verð á olíu hækkaði skarpt í fyrstu viðskiptum vikunnar eftir að Bandaríkin hófu beinar árásir á kjarnorkumannvirki í Íran.
Viðbrögð markaðarins endurspegla vaxandi áhyggjur af því að átökin muni valda röskun á olíuflutningum frá Mið-Austurlöndum, einkum í gegnum Hormússund.
Við opnun markaða í Asíu fór Brent hráolían, alþjóðlega viðmiðunarverðið, í 81,40 dali tunnan, sem er hæsta verð í fimm mánuði.
Síðar dróst verðið lítillega saman og stóð í 78,79 dölum, sem er samt 2,3% hækkun frá deginum áður.
Vestur-Texas-fatið (WTI) í Bandaríkjunum fylgdi sömu þróun og fór í 75,47 dali fatið.
Frá því Ísrael hóf loftárásir á Íran fyrir um 10 dögum hefur Brent-olían hækkað um rúm 14%.
Hormússund er eitt mikilvægasta siglingasund heims, þar sem um 21 milljón tunna af hráolíu fer um daglega, aðallega frá Íran, Sádi-Arabíu, Írak, Kúveit, Katar og Sameinuðu arabísku furstadæmunum.
Sundið tengir Persaflóann við Indlandshaf og er því lífæð fyrir útflutning á olíu frá helstu framleiðslulöndum svæðisins.
Bandaríski sjóherinn hefur sterka viðveru á svæðinu en öryggissérfræðingar telja samt að Íran hafi getu til að valda truflunum með eldflaugaárásum, sjóminjum eða skemmdum á einstökum olíuskipum.
Slík röskun gæti valdið tafarlausum verðhækkunum á heimsmarkaði.
Greiningaraðilar vara við því að beinar hefndaraðgerðir Írans eða árásir í gegnum tengda hópa á svæðinu, eins og Húta í Jemen, gætu hleypt nýju lífi í verðhækkanir.
Samtímis hafa Katar og önnur Persaflóaríki hvatt til stillingar og varað við alvarlegum afleiðingum af vaxandi spennu.
„Hættustigið er hátt og viðbrögð Teheran gætu haft alþjóðlegar efnahagslegar afleiðingar,“ sagði talsmaður utanríkisráðuneytis Katar.
Sérfræðingar hjá S&P Global telja að markaðurinn verði áfram nægilega birgður – að minnsta kosti svo lengi sem Hormússund helst opið.
Þeir minna þó á að Íran flytji út um tvær milljónir tunna á dag og ef útflutningur stöðvast tímabundið geti það haft keðjuverkandi áhrif.
„Ef langvarandi truflanir verða á flæði olíu um Hormússund gætu áhrifin á alþjóðlegan efnahag verið alvarleg – hækkað verðlag, aukin verðbólga og dreginn hagvöxtur,“ segir Michael Alfaro, aðalhagfræðingur orkusjóðsins Gallo Partners.
