Samkvæmt greiningardeild Landsbankans stendur ferðaþjónustan á Íslandi frammi fyrir óvissu á næstu misserum, þrátt fyrir jákvæða þróun á undanförnum fjórðungum.
Þessi óvissa stafar meðal annars af alþjóðlegum efnahagslegum sviptingum og náttúruhamförum, sem hafa áhrif á ferðamannastraum og neysluhegðun.
Í nýrri hagspá er gert ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.
„Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf,“ segir í hagspánni.
Á þriðja ársfjórðungi 2024 fjölgaði ferðamönnum til Íslands um tæplega 1% samanborið við sama tímabil árið áður.
Kortavelta á hvern ferðamann jókst um rúmlega 1% á föstu verðlagi, sem bendir til aukinnar neyslu.
Þó dróst fjöldi gistinátta saman um tæplega 1%, sem er minni samdráttur en á öðrum fjórðungi þegar gistinóttum fækkaði um tæp 10% á milli ára.
Eldsumbrot á Reykjanesskaga á öðrum ársfjórðungi 2024 höfðu neikvæð áhrif á ferðaþjónustuna, sem leiddi til samdráttar í greininni. Þrátt fyrir bata á þriðja fjórðungi er ekki gert ráð fyrir að hann vegi upp á móti samdrættinum á öðrum fjórðungi.
Auk þess hefur óvissa í alþjóðlegum efnahagsmálum, þar á meðal viðskiptastríð og tollastefna, áhrif á ferðamannastraum til Íslands. Þessar aðstæður geta haft áhrif á ákvörðun ferðamanna um að heimsækja landið og á neysluhegðun þeirra meðan á dvöl stendur.
Ofan á allt þetta, líkt og Jóhannes Þór Skúlason, framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar hefur bent á, vill ríkisstjórn Íslands leggja aukna skatta á greinina.
„Staðreyndin er sú að ef stjórnvöld vilja ólm leggja auðlindagjöld á ferðaþjónustu til að „skapa sátt um atvinnugreinina“, þá þarf að tryggja mótvægi til að þau skaði ekki samkeppnishæfni áfangastaðarins um of. Því verða tekjur af skattlagningunni að vera nýttar til að styðja við aukna verðmætasköpun af ferðaþjónustu og þannig auknar skatttekjur ríkisins og áframhaldandi lífskjarasókn fyrir fólkið í landinu,“ skrifaði Jóhannes í aðsendri grein í Viðskiptablaðinu.
Greiningardeild Landsbankans spáir því að ferðaþjónustan muni vaxa töluvert á næsta ári, að því gefnu að eldsumbrot á Reykjanesskaga hafi ekki jafn neikvæð áhrif og þau gerðu árið 2024.
Þessi spá byggir á forsendum um stöðugleika í alþjóðlegum efnahagsmálum og að náttúruhamfarir hafi ekki veruleg áhrif á ferðamannastraum.
Þrátt fyrir jákvæða þróun á þriðja ársfjórðungi 2024 stendur ferðaþjónustan á Íslandi frammi fyrir óvissu vegna náttúruhamfara og alþjóðlegra efnahagsáhrifa.
Horfur til framtíðar eru háðar þróun þessara þátta, og mikilvægt er að fylgjast náið með breytingum í alþjóðlegum samskiptum og náttúruvá til að meta áhrif á ferðaþjónustuna.
