Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri gaf lítið fyrir ummæli aðalhagfræðings Íslandsbanka, Jóns Bjarka Bentssonar, um að ákvörðun Seðlabankans að lækka vexti í morgun væri til marks um stefnubreytingu hjá peningastefnunefndinni.
Seðlabankastjóri sagðist ekki geta séð hvernig hægt sé að túlka vaxtaákvörðunina sem stefnubreytingu og velti fyrir sér hvort Jón Bjarki þurfi því kannski ný gleraugu.
Jón Bjarki Bentsson aðalhagfræðingur Íslandsbanka sagði á fundinum að hann hafi aldrei séð jafn mikið misræmi milli ákvörðunar og framsýnnar leiðsagnar eins og í yfirlýsingu peningastefnunefndar sem var birt í morgun.
„Ég hef áhyggjur af því að þetta auki óvissu og minnki skilning markaðarins á því hvað þið eruð að gera og hvert þið stefnið.
Það var sagt á vaxtaákvörðunarfundi í mars að ykkur lægi ekkert á að minnka peningalegt aðhald. Í yfirlýsingunni núna er tekið fram að það sé ekki rými fyrir minna aðhald. Samt er aðhaldið minnkað á nánast alla kvarða nema ef við miðum við verðbólguvæntingar markaðsaðila,“ sagði Jón Bjarki og spurði hvernig nefndin skýri þessa stefnubreytingu á ekki lengri tíma.
Hann spurði hvort það hefði ekki verið heppilegra ef nefndin hefði beðið með vaxtalækkun fremur en að lækka vexti en slá á sama tíma harðan tón í yfirlýsingu sinni.
Jón Bjarki, sem hafði spáð óbreyttum vöxtum í aðdraganda vaxtaákvörðunarinnar, velti þannig fyrir sér hvort óbreyttir vextir hefðu ekki verið skynsamlegir í ljósi mikillar óvissu vegna tollamála og horfa í ferðaþjónustunni, sem gæti að hans sögn minnkað verulega í sumar.
„Hefði hugsanlega verið skynsamlegra að gefa því undir fótinn að slaki á peningalegu aðhaldi gæti komið til á seinni hluta ársins heldur en að fara í það sem virðist núna vera botninn á því sem þið teljið í vaxtaaðhaldinu og í rauninni þurfa þá að breyta um kúrs, a.m.k. hvað varðar þessa yfirlýsingu um að lækka ekki vexti fyrr en verðbólga lækkar, ef það kemur á daginn að efnahagshorfurnar eru að versna í sumar, verðbólguvæntingar á aðra mælikvarða en markaðsaðila eru að lækka, verðbólguálag á markaði að lækka sem það hefur eiginlega ekkert gert.
Eruð þið ekki búin að binda ykkur fasta í mjög afdráttarlausa stefnu sem hugsanlega þarf að kvika frá mjög fljótlega?“
Fyrirlestur fremur en spurning
Ásgeir þakkaði Jóni Bjarka fyrir en bætti við að þetta hafi fremur verið fyrirlestur heldur en spurning.
„Jón Bjarki, ég held að þú þurfir kannski ný gleraugu vegna þess að ég fæ ekki séð með nokkrum hætti hvernig þú telur þessa 25 punkta lækkun vera breytingu á stefnu, né heldur að aðhaldsstigið sé að minnka,“ svaraði Ásgeir.
„Ég bara bíð var á því að túlka þessa 25 punkta sem stefnubreytingu eða eitthvað álíka. Það ætti frekar að líta á hana sem rökrétt framhald af síðustu fjórum vaxtalækkunum. Það hefur ekkert gerst, ekki neitt gerst – það hefur þá farið fram hjá mér, mögulega les ég ekki öll blöð – [sem hafi breytt einhverju] í efnahagslífi landsins eða því sem hefur verið að gerast.“
Ásgeir tók vissulega undir að tollastríð væri komið upp en bætti við að mjög auðvelt væri að leiða að líkum að það leiði til lækkunar á vöruverði fremur en hækkunar „sem þó er „grunncase-ið“ hér“. Það sé alveg hægt að sjá fyrir sér að ef bandaríski markaðurinn lokast að einhverju leyti með tollum þá leiti hingað framboð annars staðar að, eins og frá Asíu. Þessi þróun geti jafnvel leitt til samdráttar í Kína sem stuðli að lægra hrávöruverði.
Hann velti fyrir sér hvort Jón Bjarki væri að horfa í of mikið á síðustu verðbólgumælingu, þar sem tólf mánaða mælingin fór úr 3,8% í 4,2%.
Seðlabankastjóri vísaði í nýja verðbólguspá bankans og benti á að hún geri ráð fyrir að verðbólgan hjaðni niður í ríflega 4% á næstunni.
„Þannig að þessi 25 punkta lækkun er ekki að breyta aðhaldsstiginu með nokkrum hætti,“ sagði Ásgeir.
Hann sagði einnig að ákveðnir aðilar hefðu skrifað ritgerðir um það að það sé einhver munur á því að vera með gangadrifna stefnu, líkt Seðlabankinn hefur talað um við vaxtaákvarðanir á síðustu misserum, annars vegar og hins vegar framsýna stefnu.
„Það er einhver misskilningur vegna þess að auðvitað erum við bæði að vinna með gagnadrifna og framsýna stefnu.“
Þórarinn G. Pétursson, varaseðlabankastjóri peningastefnu, sagði að sér þættu skilaboð Seðlabankans skýr.
„Við erum bara komin á þann stað að við förum ekki lengra með vextina fyrr en við fáum verðbólguna mikið meira niður. Hún verður að fara meira niður áður en við höldum áfram í þessu. Mér finnst þetta mjög skýr skilaboð. Ég sé ekki að þetta valdi einhverri óvissu heldur þvert á móti er þetta mjög skýrt. En auðvitað er óvissa um hvernig þetta fer.“
Hildur Margrét Jóhannsdóttir, hagfræðingur Landsbankans, tók síðar á fundinum undir túlkun Jóns Bjarka. „Ef hann vantar ný gleraugu þá ætti ég kannski að fara með honum í gleraugnabúðina.“
„Mér fannst erfitt að finna í yfirlýsingunni skýran rökstuðning fyrir því að lækka vexti núna. Svo sér maður að verðbólguspáin ykkar hækkar, það er batnandi fjárhagsstaða heimila, horfur á meiri einkaneyslu en haldið var áður, kortaveltutölurnar í apríl komu mjög á óvart upp á við og utanlandsferðir Íslendinga líka,“ sagði Hildur Margrét.
Hún spurði Ásgeir og Þórarin hvort þeim fyndist vond tilhugsun að stoppa vaxtalækkunarferlið og hvort það sé þáttur í að halda fyrirsjáanleika.
„Því það er einhvern veginn næstum því það eina sem mér datt í hug sem rök fyrir því að lækka [vexti] miðað við hagtölurnar.“
Nálgast má „fyrirlestur“ Jóns Bjarka og svar Ásgeirs frá 34:20-45:00.
