Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur hafið frumathugun á umdeildri hlutafjársölu ítalska ríkisins í Monte dei Paschi di Siena (MPS), eftir kvartanir um að helstu alþjóðlegu fjárfestar hafi ekki fengið tækifæri til að taka þátt í viðskiptunum.
Á meðal þeirra sem sýndu áhuga voru bandaríski eignastýringarrisinn BlackRock, norski olíusjóðurinn og ítalski bankinn UniCredit, en þeim var tilkynnt að áskriftarbókin væri þegar lokuð, að sögn heimildarmanna Financial Times.
Söluferlið var í höndum lítillar ítalskrar fjármálastofnunar, Banca Akros, en salan var fyrsta verkefnið þeirra af þessari stærðargráðu.
Ríkisbanki seldur til tengdra aðila
Í stað þess að selja hlutinn til alþjóðlegra fjárfestafóru 15% hluturinn í hendur fjögurra ítalskra aðila, þar á meðal móðurfélags Banca Akros, Banco BPM, og sjóðsstýringarfyrirtækisins Anima, sem BPM hafði nýverið boðið í.
Þá tóku fjölskyldur Del Vecchio og Caltagirone einnig þátt sem eru báðar þekktar fara hafa mikil ítök í ítölsku viðskiptalífi.
Allir kaupendur greiddu 5% álag á markaðsverð, samkvæmt yfirlýsingu ítalska fjármálaráðuneytisins á þeim tíma.
Áður hafði ráðuneytið gefið út að aðeins 7% hlutur væri til söl, en daginn eftir kom í ljós að heildarhluturinnvari tvöfalt stærri.
ESB skoðar mögulegt brot á samkeppnisreglum
Framkvæmdastjórn ESB skoðar nú hvort salan hafi uppfyllt skilyrði um opið og sanngjarnt sölufyrirkomulag. Athugunin gæti í framhaldinu leitt til rannsóknar á ólögmætri ríkisaðsto, en engin formleg ákvörðun hefur enn verið tekin.
Samhliða þessu rannsaka saksóknarar í Mílanó málið með það að markmiði að tryggja að ítalskir skattgreiðendur hafi fengið sem best verð fyrir hlut ríkisins. Fjármálalögregla gerði upptöku gagna í höfuðstöðvum Banca Akros í síðasta mánuði og forstjóri UniCredit, Andrea Orcel, hefur rætt við yfirvöld í tengslum við söluna.
UniCredit hafði lagt inn tilboð um að kaupa 10% hlut og hefði að öllu jöfnu þurft að greiða hærra verð en aðrir.
Engin leiðsögn um verðlagningu var veitt fjárfestum á meðan sölubókin var opin –þvíð hefur verið lýst sem óvenjulegu verklagi. Banca Akros lýsti hins vegar yfir að söluaðferðin hefði verið fullkomlega gagnsæ og í samræmi við lög, þar sem hundruð stofnanafjárfesta hafi tekið þátt í gegnum rafrænt kerfi.
Talsmaður fjármálaráðuneytisins á Ítalíu hafnaði öllum ásökunum um óeðlilega málsmeðferð og benti á að hraðsölufyrirkomulag („accelerated bookbuilding“) væri alþjóðlega viðurkennt. Þar að auki hafi enginn annar boðið hærra verð en Banca Akros.
Sala þessa hlutar var hluti af skuldbindingu Ítalíu við framkvæmdastjórn ESB frá árinu 2017, þegar MPS var ríkisvædd. Með sölunni vonast stjórnvöld einnig til að móta nýjan „þriðja stoðbanka“ til að keppa við stærstu bankana UniCredit og Intesa Sanpaolo.
Fljótlega eftir söluna hóf MPS óvænta yfirtökutilraun á Mediobanca, sem hefur verið helsti ráðgjafi bankans til margra ára – og þar sem Del Vecchio og Caltagirone eru jafnframt stærstu hluthafar. ECB hefur enn ekki veitt samþykki fyrir samrunanum.
Forstjóri UniCredit staðfesti í viðtali við La Repubblica að bankinn hefði tilkynnt um meint óeðli við söluna til ítalska fjármálaeftirlitsins Consob.
Hvorki BlackRock, norski olíusjóðurinn né UniCredit vildu tjá sig við Financial Times.
