Forsvarsmenn stærstu lífeyrissjóða á samningssviði ASÍ og SA segja nýtt frumvarp fjármálaráðherra grafa undan íslenska lífeyriskerfinu, veikja réttindi sjóðfélaga og setja framtíðarframfærslu almennings í uppnám.
Í sameiginlegri grein á Vísi vara sjö stjórnarmenn helstu lífeyrissjóða landsins við alvarlegum afleiðingum frumvarps Daða Más Kristóferssonar fjármálaráðherra sem nú liggur fyrir Alþingi.
Frumvarpið felur í sér að afnumin verði svokölluð tekjutenging milli greiðslna frá almannatryggingum og lífeyrissjóðum þegar kemur að örorkulífeyri.
Samkvæmt tillögunum yrði lífeyrissjóðum óheimilt að taka mið af greiðslum frá Tryggingastofnun við útreikning lífeyris til öryrkja.
Höfundar greinarinnar segja að breytingin brjóti gegn grunnhugmyndum félagslegra trygginga og hvetji til atvinnuleysis frekar en virkni. Í mörgum tilvikum megi búast við að heildartekjur öryrkja verði hærri en grunnlaun verkafólks, sem þeir segja grafa undan grundvallarhvötum kerfisins.
Greinin varar við því að aukinn kostnaður vegna frumvarpsins – sem nemur 1,3 milljörðum króna á ári – verði látinn lenda á lífeyrissjóðunum sjálfum í stað ríkisins.
Þar með sé verið að færa ábyrgðina yfir á almenna sjóðfélaga, einkum verkafólk, sem mun sæta lakari greiðslum við starfslok. Þá hefur ríkið einnig ákveðið að fella niður jöfnunarframlag til lífeyrissjóða með mikla örorkubyrði frá og með árinu 2026 – þvert á áður gert samkomulag og gildandi lög.
Samkvæmt greiningum sem vísað er til í greininni munu greiðslur lífeyrissjóða vegna örorku hækka um 8,8 milljarða króna á ári með lagabreytingunni, á meðan útgjöld ríkisins aukist einungis um þrjá milljarða.
Að mati höfundanna jafngildir það beinni skerðingu á ellilífeyri verkafólks í þágu aukinna örorkubóta, án samráðs við sjóðina eða sjóðfélaga.
Í greininni er jafnframt bent á að frumvarpið feli í sér verulega áhættu fyrir lögvernduð réttindi sjóðfélaga.
Áunnin lífeyrisréttindi njóti sérstakrar verndar samkvæmt stjórnarskrá og Mannréttindasáttmála Evrópu, og því þurfi ríkisvaldið að fara að öllu með gát þegar slík réttindi eru skert eða breytt.
Höfundar greinarinnar telja að frumvarpið standist vart lagalega skoðun þar sem það er lagt fram án nauðsynlegs samráðs, útfærðra mótvægisaðgerða eða heildstæðrar greiningar á áhrifum.
Þeir benda einnig á að frumvarpið ógni trausti almennings á kerfinu, sem hafi byggst upp í áratugi í nánu samstarfi ríkisins og aðila vinnumarkaðar. Ef stjórnvöld ráðist í kerfisbreytingar einhliða og án tillits til þess samstarfs, geti það grafið undan öllu því trausti sem kerfið stendur á.
Höfundar skora á fjármálaráðherra og ríkisstjórnina að draga frumvarpið til baka og efna til raunverulegs samráðs við lífeyrissjóði og aðila vinnumarkaðarins. „Launafólk verður að geta treyst því að ellilífeyrir þeirra að lokinni starfsævi sé ekki háður geðþóttaákvörðunum stjórnmálamanna,“ skrifa þau.
Að lokum leggja höfundarnir til að ríkið beri áfram ábyrgð á grunnframfærslu öryrkja, líkt og hingað til, á meðan lífeyrissjóðir sinni áfram viðbótarstuðningi á grunni framlags sjóðfélaga. Með slíkri nálgun mætti tryggja jafnræði milli sjóða og draga úr víxlverkun milli kerfa án þess að ganga á réttindi eða skerða ellilífeyri komandi kynslóða.
Höfundar greinarinnar sitja í stjórnum þeirra lífeyrissjóða sem eru á samningssviði ASÍ og SA.
·Björgvin Jón Bjarnason, formaður stjórnar Gildi lífeyrissjóðs
·Þóra Eggertsdóttir, formaður stjórnar Birtu lífeyrissjóðs
·Halldór Kristinsson, formaður stjórnar Festu lífeyrissjóðs
·Guðmundur Svavarsson, formaður stjórnar lífeyrissjóðs Rangæinga
·Elsa Björg Pétursdóttir, varaformaður stjórnar Stapa lífeyrissjóðs
·Jón Ólafur Halldórsson, formaður stjórnar lífeyrissjóðs verzlunarmanna
·Arnar Hjaltalín, formaður stjórnar lífeyrissjóðs Vestmannaeyja
