Ríkisskuldir á heimsvísu eru áætlaðar að ná metupphæð 12,3 billjónum (e. trillion) Bandaríkjadala á þessu ári, samkvæmt nýrri greiningu S&P Global Ratings en Financial Times greinir frá.
Skuldaaukningin skýrist m.a. af hækkandi varnarmála- og rekstrarkostnaði helstu efnahagsvelda ásamt auknum vaxtagjöldum vegna hærri vaxta. Þetta þýðir að heildaruppsöfnuð skuld ríkja í heiminum mun hækka í 76,9 billjónir dala.
Samkvæmt S&P Global Ratings er áætlað að útgáfa ríkisskuldabréfa muni aukast um 3% á milli ára í 138 löndum. Þessi þróun er afleiðing margra þátta, þar á meðal fjármálakreppunnar, COVID-19 faraldursins og aukins útgjalda í varnarmál í Evrópu.
Skuldaaukning og hækkandi vaxtakostnaður
Roberto Sifon-Arevalo, yfirmaður ríkisfjármála hjá S&P, bendir á að lönd hafi einblínt á ríkisfjármálalegar aðgerðir til að takast á við áföll, sem hafi leitt til aukinnar skuldsetningar.
„Þetta var viðráðanlegt á meðan vaxtakjör voru lág fyrir faraldurinn, en nú er þetta mun stærra vandamál,“ segir hann.
Hækkandi ríkisskuldir hafa valdið vaxandi áhyggjum á fjármálamörkuðum. Fjárfestingarrisinn Pimco hefur þegar tilkynnt að hann ætli að minnka kaup á langtímaskuldum Bandaríkjanna vegna vaxandi óvissu um sjálfbærni skulda.
Þá hefur milljarðamæringurinn Ray Dalio varað við því að Bretland gæti lent í svokölluðum „skuldadauðaspíral“, þar sem sífellt meira þarf að lána til að standa undir vaxtagreiðslum.
Í Bandaríkjunum, sem eru stærsti skuldari heims, er áætlað að langtímaútgáfa ríkisskuldabréfa muni nema 4,9 billjónum dala á árinu 2025. S&P áætlar að fjárlagahalli Bandaríkjanna haldist yfir 6% af landsframleiðslu til ársins 2026. Hins vegar veitir dollarinn sem helsti forðagjaldmiðill heims Bandaríkjunum ákveðið svigrúm í ríkisfjármálum sínum.
Kína, sem er næststærsta skulduga ríki heims, mun samkvæmt spám S&P auka skuldabréfaútgáfu sína um meira en 370 milljarða dala í 2,1 billjón.
Þessi aukning tengist auknum ríkisútgjöldum til að örva hagkerfið. Á meðan halda skuldir annarra landa utan G7 og Kína sér í nokkuð stöðugu horfi.
Afleiðingar skuldaaukningar
S&P áætlar að hlutfall ríkisskulda af vergri landsframleiðslu heimsins muni ná 70,2% árið 2025. Þó að þetta sé undir hámarkinu frá COVID-19 faraldrinum, þegar það fór í 73,8%, er það samt há tala í sögulegu samhengi.
Einnig hefur lánshæfismat margra ríkja versnað frá fjármálakreppunni 2008. Hlutfall skuldabréfa með AAA-einkunn frá S&P hefur minnkað, þar sem ríki eins og Bandaríkin og Bretland hafa dottið niður um flokk í lánshæfi.
Meiri skuldasöfnun hefur skapað óvissu á skuldabréfamörkuðum, þar sem fjárfestar hafa áhyggjur af veikburða ríkisfjármálum margra þróaðra hagkerfa.
Samkvæmt S&P eru fjárfestar reiðubúnir að kaupa nýja skuldabréfaútgáfu, en vaxandi skuldaþjónusta mun þrengja að öðrum útgjöldum ríkja, til dæmis í innviðum.
„Vaxandi halli á ríkisfjármálum hefur leitt til aukinnar fylgis við pólitískar stefnur sem leggja áherslu á aðhald og niðurskurð,“ segir Sifon-Arevalo. „Þessi þróun endurspeglast í vaxandi fylgi við íhaldssama efnahagsstefnu í mörgum löndum.“
Með áframhaldandi vaxtakostnaði og skuldasöfnun verður ríkisfjármálum heimsins áfram fylgt grannt eftir af fjárfestum og matsfyrirtækjum.
