Markaðurinn hefur sýnt ótrúlega þrautseigju undanfarið, þrátt fyrir efnahagslegar óvissur og aukna spennu á alþjóðavettvangi.
Hlutabréfamarkaðurinn í Bandaríkjunum hefur verið á mikilli siglingu undanfarin tvö ár, þar sem S&P 500-vísitalan hefur slegið hvert metið á fætur öðru.
Sterkur hagvöxtur hefur stutt við þessa þróun, en nú óttast margir sérfræðingar að aukin spákaupmennska geti leitt til markaðsbólu og hugsanlegs hruns.
Eitt af sterkustu merkjunum um vaxandi spákaupmennsku er gríðarleg eftirspurn eftir tilteknum hlutabréfum sem njóta mikilla vinsælda meðal almennra fjárfesta, samkvæmt The Wall Street Journal.
Eitt dæmi er Palantir Technologies, gagnagreiningarfyrirtæki sem hefur notið mikillar athygli fyrir starfsemi sína á sviði gervigreindar. Hlutabréf Palantir hækkuðu um 24% í byrjun febrúar eftir að fyrirtækið tilkynnti um góða söluaukningu. Frá áramótum hafa hlutabréf þess hækkað um tæplega 60%, en í fyrra var félagið besti árangursaðili S&P 500 vísitölunnar.
Annað dæmi er Strategy, áður þekkt sem MicroStrategy, sem hefur breyst úr hugbúnaðarfyrirtæki í nokkurs konar fjárfestingarsjóð fyrir bitcoin. Markaðsvirði fyrirtækisins hefur nýlega verið metið á um 87 milljarða dala, nærri tvöfalt virði þeirra bitcoin-eigna sem félagið heldur á.
Þá hafa svokölluð jarm-bréf (e.meme stocks) einnig tekið mikinn kipp. Hlutabréf í GameStop, BlackBerry og Chewy hafa öll hækkað um yfir 90% síðustu 12 mánuði. Slíkar hækkanir vekja áhyggjur meðal fjárfesta, þar sem þær minna á svipaðar sveiflur sem sáust áður en markaðurinn leið fyrir talsverðan samdrátt árið 2021.
Aukinn áhugi á áhættusömum afleiðum
Valréttaviðskipti (e. options trading) hafa einnig aukist gríðarlega. Árið 2024 var met í viðskiptum með valrétti og í janúar sló markaðurinn enn eitt metið þegar 58 milljónir valréttasamninga skiptu um hendur að meðaltali á dag.
Sérstaklega hefur áhugi á skammtímavalréttum aukist, en svokallaðir „0dte“-samningar (Zero days to expiration), sem renna út samdægurs, hafa náð sögulegu hámarki.
Slíkar fjárfestingar bjóða upp á mikla möguleika til hagnaðar en geta einnig leitt til verulegs taps ef markaðurinn sveiflast hratt í hina áttina. Þessi þróun kallar á samanburð við atburði eins og fjármálakreppuna árið 2008, þegar yfirspenna á afleiðumörkuðum hafði skelfilegar afleiðingar fyrir hagkerfið.
Fjárfestingar færast í rafmyntir og veðmálamarkaði
Á sama tíma hafa fjárfestar einnig flutt fjármagn sitt í rafmyntir. Bitcoin náði nýju sögulegu hámarki í janúar þegar verðið fór yfir 109.000 dali, en rafmyntamarkaðurinn hefur notið góðs af jákvæðum væntingum um að ríkisstjórn Trump muni skapa hagstæðara regluverk fyrir rafmyntir.
Sérstaklega hefur fjárfesting í bitcoin-sjóðum aukist, þar sem yfir 17 milljarðar dala hafa runnið inn í slíka sjóði síðan á kjördag forsetakosninganna í nóvember. Því er ljóst að trú fjárfesta á áframhaldandi uppgangi rafmynta er sterk, þrátt fyrir ófyrirsjáanlegar sveiflur sem einkennt hafa markaðinn síðustu ár.
Of hátt verðmat á hlutabréfum?
Annað sem veldur fjárfestum áhyggjum er hátt verðmat á hlutabréfum. Fyrirtæki í S&P 500 eru nú að meðaltali metin á 22-falt vænt hagnað á næstu 12 mánuðum, sem er vel yfir 10 ára meðaltali upp á 19. Það er einnig nálægt því sem sást rétt fyrir Dot-com-bóluhrunið árið 2000, þegar verðmatsstuðullinn fór í 26.
Þó að hátt verðmat eitt og sér leiði ekki endilega til lækkunar getur það vegið á móti langtímaávöxtun fjárfesta. Þess vegna er ljóst að áframhaldandi hagvöxtur og aukinn hagnaður fyrirtækja verður nauðsynlegur til að réttlæta núverandi verðmat.
Hvað gerist næst?
Margir sérfræðingar vara við því að hækkandi vextir gætu haft neikvæð áhrif á áframhaldandi hagnað fyrirtækja.
Seðlabankastjóri Bandaríkjanna, Jerome Powell, ítrekaði nýverið að bankinn væri ekki á hraðri leið með að lækka vexti. Þess utan hafa verðbólgutölur í janúar verið hærri en búist var við, sem gæti tafið vaxtalækkanir enn frekar.
„Markaðurinn hefur væntingar um að vaxtalækkunarferli sé hafið,“ segir Roger Aliaga-Diaz, alþjóðlegur sérfræðingur hjá Vanguard. „Ef þær væntingar breytast vegna hækkandi verðbólgu gæti það skapað áfall fyrir fjárfesta.“
Spurningin sem fjárfestar spyrja sig nú er hvort núverandi markaðsstemning sé raunverulega studd af traustum efnahagslegum grunni, eða hvort um sé að ræða bólu sem gæti sprungið á næstu mánuðum.