Óttar Guðjónsson, eigandi HFF34 skuldabréfa, hefur sent fjárlaganefnd Alþingis harðorða umsögn vegna fyrirhugaðs uppgjörs ÍL-sjóðs við eigendur HFF-bréfa.
Hann heldur því fram að ríkið mismuni eigendum eftir stærð krafna og að tillagan sem samþykkt var á fundi skuldabréfaeigenda brjóti gegn meginreglum jafnræðis og eignarréttar.
Eigendur HFF-skuldabréfa ÍL-sjóðs samþykktu í byrjun apríl tillögur ríkisins um uppgjör á bréfunum í samræmi við tillögur sem viðræðunefnd fjármálaráðherra og ráðgjafar 18 lífeyrissjóða mótuðu.
Um 81,4% eigenda HFF-34 bréfa samþykktu tilboð ríkisins og um 81,6% eigenda HFF-44 bréfa samþykktu tilboðið.
Í tillögunum fólst að kröfur samkvæmt HFF-bréfum, sem metnar eru á 651 milljarð króna, verði efndar með því að ÍL-sjóður og íslenska ríkið afhendi til uppgjörs ný ríkisskuldabréf að andvirði 540 milljarða króna, önnur verðbréf í eigu ÍL-sjóðs að andvirði 38 milljarða, og 73 milljarða króna í reiðufé, þar af evrur að andvirði 55 milljarðar króna.
Megininntak gagnrýni Óttars snýr að því að tillagan um uppgjör HFF-bréfa hafi verið „í tvennu lagi“ og feli í sér lakari kjör fyrir minni eigendur.
Þeir fengju hærra hlutfall greitt í reiðufé og ríkisskuldabréf með lægri ávöxtun og lengri binditíma en stærri eigendur.
Samkvæmt útreikningum sem finna má í umsögn hans nemur „vaxtatapið“ fyrir minni eigendur allt að 5% yfir líftíma bréfanna.
„Þetta stenst engar reglur um jafnræði kröfuhafa. Þetta eitt og sér á að duga til að Alþingi staldri við og tryggi að staðinn sé vörður um rétt minni eigenda þessara skuldabréfa sem markaðssett voru til almennra fjárfesta,“ skrifar Óttar, og bendir á að jafnvel á vefsíðu fjármálaráðuneytisins sé viðurkennt að minni eigendur fái eignir með lægri ávöxtun en þeir stærri.
Brot á jafnræði og eignarrétti
Óttar vísar til stjórnarskrár og laga um gjaldþrotaskipti til að sýna fram á að jafnræðisregla sé brotin.
Hann telur einnig að samþykkt tillögunnar, þar sem stærri eigendur hafi haft meirihluta og geti þar með ráðið yfir kjörum minni eigenda, sé ólögmæt og standist hvorki almennar jafnræðisreglur né eignarréttarákvæði stjórnarskrár.
Óttar dregur fram tölulegar niðurstöður sem sýna að minni eigendur HFF fá ríkisskuldabréf með lægri ávöxtunarkröfu og lengri líftíma en þeir stærri.
Í töflum í umsögninni kemur fram að litlir eigendur HFF34 fá bréf með 2,86% vexti, meðan stærri fá 2,98% – mismunur upp á 0,12%. Í HFF44 er mismunurinn enn meiri: minni eigendur fá 2,58% en stærri 2,78%.
Auk þess fá smærri eigendur bréf með miklu lengri binditíma – t.d. fá HFF34 eigendur 8,3 ára bréf í stað 4,3 ára sem þeir áttu áður og það án rökstuðnings um hvernig slíkt geti talist eðlilegt. Óttar segir það „þvingun“ sem komi harðast niður á minni eigendum.
Hann dregur einnig lögmæti uppgjörsins í efa og vísar þar til lögfræðiálits Landslaga frá árinu 2022 en þar segir að „Í skilmálum skuldabréfaútgáfunnar er gert ráð fyrir því að ekki sé unnt að greiða skuldina hraðar eða með öðrum hætti en um var samið.“
Óttar segir textann ansi afdráttarlausan og er hann rökstuddur með tilvísun í 6. gr. skráningarlýsingar bréfanna sem fjallar um hvernig heimilt og skylt er að endurgreiða bréfin. Vísað er í grein 6. (b) þar sem segir „No other redemption: The Issuer shall not be entitled to redeem the Notes otherwise than as provided in paragraph (a) above.“
Hann gagnrýnir einnig að lykilskjal í framkvæmd samningsins, svokallaður Fiscal Agency Agreement, hafi aldrei verið birt opinberlega í kauphöll.
Því telur Óttar að þeir skilmálar sem byggt er á við uppgjör geti ekki talist bindandi fyrir skuldabréfaeigendur.
Hann rökstyður þetta með því að þeir hlutar sem kveða á um breytingar á eðli og efndum skuldabréfanna séu hvorki í skráningarlýsingu né samþykktir sérstaklega af öllum eigendum og séu því ekki hluti af samningsbundnum skuldbindingum.
Hluti af uppgjörinu við stærri eigendur felst í afhendingu skuldabréfa í eigu ÍL-sjóðs sem hafa hærri ávöxtunarkröfu en ríkisskuldabréf þar sem þau fela í sér meiri áhættu.
Að mati Óttars staðfestir ráðuneytið með þessu að eigendum bréfanna sé mismunað og þeir fái ekki sömu ávöxtun.
Vísa gagnrýni á bug
Fjármála- og efnahagsráðuneytið svaraði gagnrýni Óttars í tveimur minnisblöðum. Þar kemur fram að uppgjörið hafi verið lögmætt, þar sem samþykki kröfuhafafundar hafi náð tilskildum meirihluta og framkvæmdin sé í samræmi við umsýslusamning skuldabréfanna.
Að allir eigendur fái jafngildi fyrir sín bréf, óháð stærð krafna. Það sem mismunar er framkvæmdin: minni eigendur fái einfaldari eignir (ríkisskuldabréf og reiðufé) en allar eignir séu metnar með sömu aðferð og á markaðsforsendum.
Og að hlutdeild reiðufjár sé hugsuð til að mæta væntum fjármagnstekjuskatti og einfaldari framkvæmd. Þá sé reiðufé ekki talin lakari eign en skuldabréf, þar sem fjárfestar geti ráðstafað því að vild.
Þótt ráðuneytið telji málinu lokið frá sínu sjónarhorni þá segir í minnisblaði ráðuneytisins að Óttari standi til boða að leita úrlausna dómstóla á málinu telji hann framkvæmdina ekki lögum samkvæmt.
