Bandarískir bílaframleiðendur, bæði þeir sem framleiða bíla með hefðbundum sprengihreyflum og rafmótorum, íhuga nú að færa hluta framleiðslu sinnar til Kína til að forðast yfirvofandi lokanir á verksmiðjum. Wall Street Journal fjallar um málið.
Meðal valkosta sem eru til skoðunar er að framleiða rafmótora í kínverskum verksmiðjum eða senda mótora framleidda í Bandaríkjunum til Kína til að láta setja í þá segulvirka hluta. Þessi aðferð gæti virkað vegna þess að útflutningstakmarkanir Kína ná aðeins til sjálfra segulefna en ekki tilbúinna véla eða íhluta.
Ef þetta verður niðurstaðan er það merkilegt í ljósi þess að viðskiptastríð Donalds Trump forseta var ætlað að færa framleiðslu aftur til Bandaríkjanna, en ekki frá Bandaríkjunum.
„Ef þú vilt flytja út segul úr Kína, þá leyfa þeir það ekki. En ef segullinn er hluti af mótor sem er settur saman í Kína, þá gengur það,“ sagði birgðastjórnandi hjá einum bílaframleiðandanna í samtali við blaðið.
Kína herðir tökin á sjaldgæfum segulmálmum
Í apríl hóf Kína að krefjast útflutningsleyfa fyrir segulvirka íhluti sem innihalda sjaldgæfa málma á borð við dysprósín og terbín. Kína hefur ræður yfir um 90% þessara efna á heimsvísu.
Norðmenn eiga mikla neðansjávarnámur norðaustur af Íslandi. Vinnsla þeirra er flókin, umdeild og leyfisferlið því langt.
Efnin eru nauðsynleg fyrir segla sem þurfa að virka við háan hita. Slíkir segulhlutar eru ómissandi í nútímatæki – allt frá snjallsímum til F-35 herþotna.
Í bílaiðnaðinum eru sjaldgæfir málmar það sem gerir rafmótorum rafbíla kleift að starfa við háan hraða. Þeir eru einnig notaðir í einfaldari, en engu að síður mikilvæga íhluti, eins og rúðuþurrkur og framljós.
Kína átti að draga úr útflutningstakmörkunum á seglum úr sjaldgæfum málmum sem hluta af 90 daga vopnahléi í tolladeilu við Hvíta húsið. Þrátt fyrir það hafa útflutningsleyfi tafist mjög.
Trump sakaði Kína um að brjóta samning ríkja. Kína neitaði því að sökin væri þeirra og sakaði Washington á móti um „mismunun og takmarkanir“, þar á meðal útflutningsbann á gervigreindarflögum og afturköllun á landvistarleyfum kínverskra námsmanna.
Vikustopp hjá Ford í Chicago
Ford stöðvað framleiðslu á Explorer jeppanum í verksmiðju sinni í Chicago í eina viku í maí vegna skorts á sjaldgæfum málmum, að sögn talsmanns Ford.
Í maí sögðu forsvarsmenn samtaka bílaframleiðenda í Bandaríkjum við fulltrúa ríkisstjórnar Trump að framleiðsla ökutækja gæti minnkað eða jafnvel stöðvast ef ekki fengist meiri aðföng af sjaldgæfum íhlutum frá Kína.
„Þótt vinna sé hafin við að styrkja aðfangakeðjur og birgja þessara frumefna utan Kína, þá mun það taka meiri tíma og leysir ekki þann bráðavanda sem er kominn upp vegna skorts á nauðsynlegum efnum fyrir bílahluta sem eru framleiddir hér heima,“ sagði í bréfi sem var undirritað af forystumönnum Alliance for Automotive Innovation og MEMA, samtaka varahlutaframleiðenda.
Eykur kostnað
Að senda ófullgerðan bílahlut hálfa leið um heiminn til að setja í hann segul á stærð við tyggjókúlu eykur bæði kostnað og tíma í framleiðslu, en fyrirtækin sjá það sem mögulega einu leiðina til að forðast að hætta tímabundið framleiðslu. Slíkt gæti þó leitt til viðbótartolla, en stjórnendur telja að hitt valið – framleiðslustopp – sé enn verra.
Bílaframleiðendur eru einnig að skoða aðra birgja fyrir segla í Evrópu og Asíu, í stað þess að kaupa þá beint frá kínverskum verksmiðjum, eins og gert er nú. Enginn af þessum aðilum getur þó útvegað nægjanlegt magn til að anna eftirspurn bíliðnaðarins.
Þessar flókna staða undirstrikar hve háðir Bandaríkjamenn eru orðnir Kínverjum þegar kemur að þessum seglum. Landið ræður nær alfarið yfir hreinsunarferlum sem umbreyta hráum málmum í nothæft form. Greiningaraðilar segja að Kína hafi yfirburðaþekkinguá því að aðskilja sjaldgæfa málma úr bergi.
Bandarískir bílaframleiðendur eru ekki einir
Bílaframleiðendur í Japan og Indlandi hafa einnig varað við yfirvofandi truflunum á framleiðslu. Í Evrópu segja bílaframleiðendur að hraðinn á veitingu útflutningsleyfa haldist ekki í hendur við eftirspurn.
„Þótt sum leyfi hafi verið veitt, þá er það ekki nægjanlegt til að tryggja hnökralausa framleiðslu,“ sagði Hildegard Müller, formaður hagsmunasamtaka þýska bíliðnaðarins. „Ef ástandið lagast ekki hratt, er ekki lengur hægt að útiloka framleiðslutafir eða jafnvel stöðvanir.“
Skortur á seglum bitnar meira á raf- og tvinnbílum en hefðbundnum bensínbílum. Dæmigerður rafbíll inniheldur mun meira magn af sjaldgæfum málmum en bensínbíll, en seglar úr þessum efnum eru þó til staðar í hvaða nútímabíl sem er.
Að auka framleiðslu bensínbíla í stað rafbíla er ekki raunhæf lausn, því fyrirtækin myndu þá eiga á hættu að uppfylla ekki loftslagsreglur viðkomandi landa, sem gæti leitt til sekta. Losunarinneignir sem bílaframleiðendur geta keypt af rafbílaframleiðendum á borð við Tesla og Rivian til að vega upp á móti losun eru þegar uppseldar fram til ársins 2027.
Önnur möguleg leið til að spara segla er að snúa aftur til eldri gerða rafmótora sem krefjast ekki sjaldgæfra segla. Bílaframleiðendur hættu að nota þá vegna þess að nútímamótorar eru bæði ódýrari og skilvirkari.
Einnig eru til skoðunar að skera niður í ákveðnum aukahlutum sem nota marga smá rafmótora, eins og stillanleg sæti. Hágæða hljóðkerfi sem nýta sjaldgæfa segla gætu einnig verið skipt út fyrir einfaldari útgáfur.
