Væntingavísitala Gallup (VVG) tók myndarlegan hækkunarkipp í október en samkvæmt greiningardeild Íslandsbanka er um mestu hækkun milli mánaða frá því að Gallup hóf að mæla VVG snemma árs 2001.
Októbergildi vísitölunnar er 90,9 samkvæmt nýlega birtri mælingu Gallup og hækkaði VVG um tæp 30 stig frá septembermánuði eftir nær stöðuga lækkun frá ársbyrjun.
Hækkunin er almenn í þeim undirvísitölum sem mynda VVG en sér í lagi hækka þó væntingar til efnahags- og atvinnuástands eftir sex mánuði mikið.
Samkvæmt Gallup, sem greiningardeild Íslandsbanka tekur undir, er afar líklegt að stýrivaxtalækkun í mánaðarbyrjun leiki talsvert hlutverk í hækkun VVG.
„Raunar sýnist okkur vera allur gangur á því hvort vaxtalækkun, sér í lagi við upphaf lækkunarferlis, hafi haft umtalsverð jákvæð áhrif á væntingar landsmanna frá því farið var að mæla VVG á árinu 2001. Þar þarf þó auðvitað að taka tillit til fjölmargra annarra þátta á borð við ástæður vaxtalækkunar (vaxtalækkun vegna t.d. heimsfaraldurs eða dökknandi efnahagshorfa eftir fall WOW air var ekki líkleg til að létta brún landsmanna) sem og hvort almennt var búist við lækkun vaxta eða ekki, að ógleymdu vaxtastiginu sjálfu fyrir vaxtalækkunina,“ skrifar Jón Bjarki Bentsson, aðalhagfræðingur Íslandsbanka.
Greiningardeildin segist greina almennt jákvæðan tón í viðbrögðum almennings sem og stjórnenda fyrirtækja við vaxtalækkuninni í októberbyrjun.
„Ekki síst vegna þess að væntingar um áframhaldandi lækkun vaxta á komandi fjórðungum virðast vera tiltölulega útbreiddar ef marka má t.d. vaxtaferla á skuldabréfamarkaði.“
Karlar bjartsýnni en konur
Talsverður munur var milli kynja í mælingu VVG milli mánaða sem greiningardeild Íslandsbanka segir að sé ekki óvanalegt.
Væntingar meðal karla skutust upp um rúm 40 stig milli mánaða og eru nú eilítið fleiri karlar bjartsýnir á ástand og horfur en svartsýnir.
Meðal kvenna hækkuðu væntingarnar hins vegar um 14 stig og eru konur enn sem fyrr fremur svartsýnar en bjartsýnar í svörum sínum.
Íslandsbanki bendir á að frá upphafi mælinga VVG hér á landi hafa konur einungis sjö sinnum mælst bjartsýnni en karlarnir.
„Munurinn milli kynjanna er oftast minnstur þegar svartsýni er almenn hjá svarendum en þegar betur árar virðast karlarnir fyllast bjartsýni í meiri mæli en konurnar.“
Jón Bjarki skrifar í lok greiningar bankans að það verði forvitnilegt að fylgjast með þróun VVG næstu mánuði en mælingin í október var til að mynda gerð fyrir stjórnarslit.
„Væntanlega mun kosningabaráttan hafa einhver áhrif á væntingar landsmanna en fyrri greining okkar benti til þess að VVG hækkaði yfirleitt í aðdraganda Alþingiskosninga og gátum við okkur þess til að kosningaloforð frambjóðenda ættu þar hluta að máli. Þá er líklegt að næstu verðbólgumælingar og vaxtaákvörðunin 20. nóvember hafi einhver áhrif á bjartsýni landsmanna, sér í lagi ef fram heldur sem horfir og bæði vextir og verðbólga lækka áfram til ársloka. Það gæti svo stutt við einkaneyslu á lokamánuðum ársins þar sem nokkur fylgni hefur oft verið á milli þróunar VVG og einkaneyslu landsmanna.“
