Alþjóðlega fjármálastöðugleikaráðið (Financial Stability Board, FSB) varar nú við djúpstæðum og að hluta til földum veikleikum á alþjóðlegum atvinnuhúsnæðismarkaði, sem er metinn á um 12.000 milljarða bandaríkjadala.
Í nýrri skýrslu, sem Financial Times greinir frá, segir ráðið að miklar skuldir, ósamræmi í lausafjárstöðu fjárfestingarsjóða og skortur á upplýsingum um tengsl banka við markaðinn geti leitt til áfalla í fjármálakerfinu.
Bankar eiga enn stærstan hlut í atvinnuhúsnæðislánum, samtals um 8.500 milljarða dala.
Þeir tengjast einnig fjárfestingarsjóðum og öðrum óbankatengdum aðilum í flóknum netum sem geta aukið líkur á keðjuáhrifum ef efnahagsáföll skella á.
Samkvæmt skýrslunni er skuldsetning fasteignafjárfesta að jafnaði 45% af heildareignum, sem er hærra en hjá flestum öðrum fjárfestingaraðilum utan bankakerfisins.
Sérstaka athygli vekur að fasteignasjóðir í Bandaríkjunum, Kanada, Þýskalandi og Singapúr eru sagðir með skuldsetningu sem nemur allt að þreföldu eigin fé, sem telst mjög áhættusamt í ljósi eðlis þeirra eigna og takmarkaðs seljanleika þeirra.
Vanskil að aukast
Skýrslan bendir á að vanskil vegna lána fyrir skrifstofuhúsnæði hafi aukist verulega á árinu 2023, einkum hjá bönkum í Bandaríkjunum og Ástralíu.
Jafnframt hefur ávöxtunarkrafa verðbréfa sem tryggð eru með atvinnuhúsnæði (CMBS) hækkað skarpt. Sem dæmi var vanskilahlutfall í skrifstofugeiranum komið í 12,6% í september 2024 og 11,2% í verslunargeiranum.
FSB varar einnig við því að margir opnir fasteignasjóðir búi við verulegt ósamræmi milli lausafjár og innlausnarkrafna. Í heimsfaraldrinum urðu margir slíkir sjóðir að frysta útgreiðslur, þar sem þeir gátu ekki selt eignir nægilega hratt.
Þessir veikleikar eru enn til staðar, að mati FSB, sem hvetur eftirlitsaðila til að grípa til mótvægisaðgerða. Í Þýskalandi hafa lágmarksbindingartímar verið innleiddir og á Ítalíu eru slíkir sjóðir alfarið lokaðir.
Skýrslan dregur einnig fram að mikið vanti upp á gagnasöfnun um tengsl banka og óbankatengdra aðila á atvinnuhúsnæðismarkaði.
Þessi gagnagöt dragi úr getu eftirlitsaðila til að bregðast tímanlega við hugsanlegum áföllum. FSB hvetur til þess að brýnt sé að bæta gagnasöfnun og miðlun upplýsinga um þennan þátt.
Nauðsyn á vöktun og samhæfingu
Í skýrslunni segir að atvinnuhúsnæðismarkaðurinn sé sveiflukenndari en aðrir eignaflokkar og því sé ástæða til stöðugrar vöktunar og aðgerða. FSB hefur ekki lagalegt vald til að knýja fram breytingar, en gegnir lykilhlutverki í að móta samræmdar reglur og stefnu á heimsvísu.
Andrew Bailey seðlabankastjóri Englands tekur við formennsku FSB í næsta mánuði af Klaas Knot, sem einnig stýrir hollenska seðlabankanum.
Með nýrri skýrslu leggur ráðið áherslu á að fínstillt og samræmt fjármálaeftirlit sé nauðsynlegt til að koma í veg fyrir óvænt áföll sem gætu skekið fjármálakerfið.
