Á sama tíma og íslenska heilbrigðiskerfið glímir við viðvarandi skort á hjúkrunarfræðingum, leggur Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga (FÍH) til að forsenda starfsleyfis til erlendra hjúkrunarfræðingar muni byggjast á íslenskukunnáttu. Þessi afstaða FÍH vekur spurningar um hvernig hægt sé að bregðast við skorti á fagfólki með raunhæfum hætti.
Eðlilega viljum við tryggja gæði og öryggi í heilbrigðisþjónustu, og tungumálakunnátta er sannarlega mikilvæg í því samhengi. En þegar þörf er fyrir hundruð hjúkrunarfræðinga þarf frekar að huga að því að einfalda aðgengi. Margir af þeim hjúkrunarfræðingum sem flytja til landsins eru vel menntaðir og reyndir, og gætu með viðeigandi stuðningi orðið afar verðmæt viðbót við íslenskt heilbrigðiskerfi. Reynsla okkar af erlendum hjúkrunarfræðingum er mjög góð.
Skilyrði fyrir fullri íslenskukunnáttu áður en störf hefjast mun gera okkur ókleift að fá hjúkrunarfræðinga til landsins. Í ályktun FÍH er bent á að erlendir hjúkrunarfræðingar hafi í sumum tilfellum skort stuðning í starfi. Það er réttmæt ábending. En þá vaknar spurningin: ætti ekki fremur að leggja áherslu á að bæta þann stuðning – bæði tungumálalegan og menningarbundinn – í stað þess að setja hindranir?
Tungumálakunnátta er víða talin lykilforsenda í störfum hjúkrunarfræðinga á Norðurlöndum. Þó hafa Danmörk og Svíþjóð tekið upp sveigjanlegri nálgun, þar sem tungumálanám fer fram samhliða starfsreynslu og aðlögun. Í þessum löndum er erlendum hjúkrunarfræðingum oft leyft að hefja störf með takmarkaða kunnáttu í viðkomandi tungumáli, að því tilskildu að öryggi sjúklinga sé tryggt.
Þessi nálgun hefur leitt til skilvirkari mönnunar og betra aðgengi að fagfólki utan Norðurlanda. Aftur á móti setja lönd eins Noregur og Finnland strangari kröfur um tungumál áður en starfsleyfi er veitt, sem getur dregið úr hraða ráðninga og dregið úr samkeppnishæfni. Reynslan frá Danmörku og Svíþjóð sýnir að með markvissum stuðningi og samþættri aðlögun er hægt að tryggja bæði gæði og öryggi, án þess að hindra aðgang að hæfu heilbrigðisstarfsfólki.
Það er mikilvægt að ræða þessi mál af yfirvegun og raunsæi. Markmiðið hlýtur að vera heilbrigt, öruggt og réttlátt vinnuumhverfi fyrir alla hjúkrunarfræðinga – óháð þjóðerni. Til þess að mæta skorti í greininni þurfum við einfaldari lausnir sem gera erlendum hjúkrunarfræðingum kleift að koma til Íslands að vinna, ekki byggja frekari múra.
Höfundur er framkvæmdastjóri Sólstaða sem útvegar erlenda hjúkrunarfræðinga fyrir íslenska heilbrigðiskerfið.
