Þau tímamót urðu þann 26. febrúar að fyrsti dómur á Íslandi var kveðinn upp í máli er varðar milliverðlagningu. Dómurinn lýtur að starfsemi Íslenska kalkþörungafélagsins ehf. sem rekur kalkþörungaverksmiðju á Bíldudal þar sem sóttir eru kalkþörungar úr sjó, þeir hreinsaðir og þurrkaðir. Félagið seldi nánast allt hráefnið til írsks móðurfélags síns og voru afurðirnar unnar frekar og seldar víðs vegar um heim. Ágreiningur félagsins og Skattsins snéri að því hvort verðið á hráefninu við sölu til móðurfélagsins væri eðlilegt verð og sambærilegt því sem ótengdir aðilar myndu ákveða sín á milli.
Félagið beitti kostnaðarálagningaraðferðinni (e. Cost Plus Method) við milliverðlagningu á viðskiptum sínum við móðurfélagið, þ.e., hráefnið var selt með ákveðnu álagi eða 50%. Til stuðnings á valinni aðferð lagði félagið fram samanburðargreiningu sem vísaði til samanburðar á fyrirtækjum með vegið meðaltal brúttóframlegðar á bilinu 4,8%-93,8%. Einnig vísaði félagið til samninga milli sín og móðurfélagsins til frekari stuðnings á viðskiptum sínum.
Afstaða Skattsins og Yfirskattanefndar
Skattyfirvöld gagnrýndu kostnaðargrunninn sem álagið var lagt á. Félagið hafði undanskilið ákveðna þætti beins og óbeins framleiðslukostnaðar, þ.e. launakostnað og afskriftir fastafjármuna, frá kostnaðargrunni sínum.
Samanburðargreiningin sem lögð var fram til stuðnings viðskiptunum virtist hvorki innihalda samanburðarhæf viðskipti né afurðir. Einnig vísaði samanburðargreiningin til þess að leggja bæri . nettóálagningaraðferð (e. Transactional Net Margin Method) til grundvallar í stað kostnaðarálagningaraðferð sem félagið beitti. Það var einnig horft til þess að framlegðarbilið var frá 4,8%-93,8% sem náði yfir nánast öll fyrirtæki óháð verðlagningu þeirra. Enginn marktækur ytri samanburður lá fyrir til að meta mætti verðlagninguna.
Í úrskurðum Skattsins og Yfirskattanefndar var talið að samningskjör milli félagsins og írska móðurfélagsins væru ekki sambærileg viðskiptum ótengdra aðila á sambærilegum markaði, þ.e. samningskjörin voru talin verulega frábrugðin því sem almennt gerist í slíkum viðskiptum.
Þar sem félagið notaði of lágan kostnaðargrunn var söluverð hráefnanna til móðurfélagsins of lágt að mati Skattsins. Hagnaðarhlutfall félagsins, þ.e. hagnaður sem hlutfall af tekjum af sölunni, hafi vegna þessa orðið mun lægra en ella og mun lægra en hjá írska móðurfélaginu.
Skattyfirvöld töldu tilganginn með hinni afbrigðilegu verðlagningu vera að flytja hagnað frá Íslandi til umtalsvert lægri skattlagningar á Írlandi. Dómurinn féllst á afstöðu Skattsins og Yfirskattanefndar enda var verðlagning félagsins augljóslega ekki í samræmi við milliverðlagningarreglur og skjölun þess verulega ábótavant.
Nýstárleg beiting reglnanna
Þrátt fyrir að dómurinn hafi tekið undir afstöðu Skattsins er ástæða til að staldra við þá nálgun sem hann tekur gagnvart kröfum til sönnunarfærslu skattyfirvalda. Með dóminum er skapað hættulegt fordæmi sem dregur úr kröfum til sönnunarfærslu af hálfu Skattsins.
Samkvæmt héraðsdóminum hvílir sönnunarbyrðin nánast alfarið á félögum þegar kemur að því að sýna fram á að viðskiptin uppfylli armslengdarregluna. Telji skattyfirvöld gögn félagsins ófullnægjandi, hafa þau hins vegar frjálsar hendur til að endurákvarða verðlagningu viðskiptanna, án þess að þurfa að styðjast við samanburðargögn eða önnur viðmið sambærileg þeim sem skattaðilar sjálfir verða að leggja til grundvallar.
Þessi nálgun stangast væntanlega á við rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga, því meira íþyngjandi sem stjórnvaldsákvörðun er, þeim mun strangari kröfur eru gerðar til stjórnvalds að ganga úr skugga um að upplýsingar sem búi að baki ákvörðun séu réttar. Auk þess er þetta í ósamræmi við framkvæmd annarra aðildarríkja OECD þar sem það er almennt skilyrði að skattyfirvöld byggi endurákvarðanir á eigin úttektum eða samanburðargögnum, sem eru í eðli sínu sambærileg þeim sem skattaðilar sjálfir þurfa að leggja fram. Héraðsdómurinn staðfestir að hér á landi sé ekki gerð sambærileg krafa á skattyfirvöld og þeim er í raun veitt svigrúm að endurákvarða verðlagningu viðskiptanna án þess að byggja á fullnægjandi gögnum við sína ákvörðun.
Milliverðlagning undir auknu eftirliti
Þessi dómur lýsir þeirri þróun vel sem er að eiga sér stað út um allan heim. Milliverðlagning er tekin fastari tökum og er áhersluatriði í eftirliti skattyfirvalda. Félagið sem um ræðir var ekki að sinna skjölunarskyldu sinni, rökstuðningur fyrir verðlagningaraðferðinni og samanburðargreining voru ekki fullnægjandi til að sýna framá að söluverð hráefnisins væri eðlilegt. Með hliðsjón af þessum áherslum þurfa fyrirtæki sem eiga viðskipti við tengda aðila yfir landamæri að huga að eftirfarandi atriðum:
- Vanda þarf til verka við gerð milliverðlagningarstefnu og mikilvægt að gerð sé vönduð greining á viðskiptunum. Það þarf að tryggja að valin sé aðferð sem er viðeigandi fyrir viðskiptin og að aðferðin sé studd samanburðarhæfum gögnum.
- Ef beitt er kostnaðarálagningaraðferðinni, þarf að tryggja að kostnaðargrunnur sé rétt reiknaður og taki tillit til allra beinna og óbeinna kostnaðarliða.
- Það þarf að tryggja að samanburðargreining sé gerð á réttum forsendum og að valin fyrirtæki séu samanburðarhæf við viðkomandi fyrirtæki.
Útbúa þarf fullnægjandi skjölun fyrir hvert og eitt rekstrarár sem ætti að vera tilbúin þegar skattframtali er skilað þannig að þegar/ef skatturinn kallar eftir skjöluninni þá sé hægt að afhenda hana innan 45 daga lögbundna frestsins.
Íslensk skattyfirvöld hafa aukið eftirlit með milliverðlagningu og eru tilbúin að grípa til aðgerða ef fyrirtæki uppfylla ekki skjölunarskyldu sína eða ef verðlagning er ekki rétt ákveðin og studd samanburðarhæfum gögnum. Skilaboðin úr þessum dómi eru skýr, fyrirtæki þurfa að leggja áherslu á að útbúa vandaða skjölun tímanlega og beita réttum aðferðum við milliverðlagningu og styðja við hana með fullnægjandi samanburðarhæfum greiningum.
Höfundar: Gréta Stefánsdóttir, lögfræðingur og Ása Kristín Óskarsdóttir, lögmaður, báðar hjá KPMG Law ehf.
