Innan Samtaka atvinnulífsins eru fyrirtæki sem samanlagt standa að baki um 70% launagreiðslna á almennum vinnumarkaði. Fyrirtæki landsins eru grunnurinn að blómlegum samfélögum allan hringinn í kringum landið.

Félagsmenn Samtaka atvinnulífsins eru í öllum atvinnugreinum en það sem sameinar okkur öll er viljinn til þess að auka hagsæld og tækifæri á Íslandi. Á næstu mánuðum munu samtökin beina sjónum að öflugum útflutningi og tækifærunum sem eru í íslensku atvinnulífi.

Samkvæmt könnun sem Maskína gerir árlega fyrir Utanríkisráðuneytið má sjá að 80% Íslendinga telja að hagsæld Íslands byggi að miklu leyti á alþjóðlegum viðskiptum og jafnframt má sjá að 72% Íslendinga hafa miklar áhyggjur af þróun alþjóðamála um þessar mundir.

Á hringferð okkar um landið undanfarna daga höfum við heyrt magnaðar sögur af uppbyggingu útflutningsfyrirtækja á Íslandi, við höfum heyrt hvernig sandi er breytt í steinull, þörungar nýttir til að framleiða verðmæt andoxunarefni, jarðsjó er breytt í einstaka baðupplifun á heimsvísu og húðvörur með lækningamátt, fisk og rækju í verðmæta afurð sem er boðin í bestu matvöruverslanakeðjum og á fínustu veitingahúsum heimsins, hvernig íslensk mjólkurframleiðsla verður að hugverki sem er nýtt við framleiðslu á þúsundfalt stærri mörkuðum, hvernig bæði útgerð og afurðastöðvar skapa afleidd tækifæri og störf sem gera íslensk fyrirtæki í ótengdum greinum eftirsóknarverð á alþjóðamörkuðum.

Fyrir örmarkað eru alþjóðaviðskiptin lífæðin

Þjóðin áttar sig á mikilvægi alþjóðaviðskipta fyrir Ísland enda eru alþjóðaviðskipti lífæð landsins. Það eru helst nokkrir þættir sem gera alþjóðaviðskipti mikilvæg fyrir Ísland, í fyrsta lagi er íslenski markaðurinn örmarkaður, alþjóðamarkaður skapar því verðmæt tækifæri bæði til útflutnings og innflutnings, alþjóðaviðskiptin ganga út á það að nýta styrkleika og sérstöðu hvers lands til þess að hámarka lífsgæði. Samkeppni á alþjóðlegum mörkuðum hvetur innlend fyrirtæki til framþróunar, hagræðingar og nýsköpunar til þess að viðhalda samkeppnishæfni sinni. Verðmæt störf skapast, ekki bara í útflutningsgreinum heldur líka í þeim greinum sem þjónusta þær. Fjölbreyttar stoðir gjaldeyrisskapandi útflutnings draga úr sveiflum í efnahagslífinu auk þess sem viðskiptasambönd styrkja alþjóðleg tengsl og auka samstarf á fjölbreyttum sviðum með margvíslegum jákvæðum áhrifum á efnahagslífið. Alþjóðaviðskipti byggja þannig undir fjölbreytt og öflugt hagkerfi, styrkja áfallaþol, hvetja til framþróunar og efla alþjóðleg tengsl.

Gjaldeyristekjurnar sem útflutningstekjurnar skapa eru nauðsynlegar til þess að standa undir innflutningi. Að jafnaði nemur innflutningur til landsins um 40% af landsframleiðslu Íslands. Þegar við hugsum um innflutning hugsa væntanlega flestir um innfluttar vörur í matarkörfunni, fatnað eða aðrar neysluvörur en fjárfestingavörur eru ekki síður mikilvægar til að byggja undir frekari verðmætasköpun. Til þess að standa undir hlutfallslega miklum innflutningi á Íslandi og tryggja jafnvægi í þjóðarbúskapnum er öflugur útflutningur nauðsynlegur.

Á Íslandi eru fjórar augljósar stoðir útflutnings; ferðaþjónusta, orkusækinn iðnaður, hugverkaiðnaður og sjávarafurðir. Ísland er ríkt af náttúruauðlindum í formi prótíns, hreinnar orku og náttúrufegurðar, okkur hefur tekist að nýta þessar auðlindir með skynsamlegum hætti til verðmætasköpunar öllum landsmönnum til hagsbóta en náttúruauðlindir eru ekki óþrjótandi og það er því jákvætt að ný stoð hugverkaiðnaðar verði sífellt öflugri.

Ótal tækifæri en heimatilbúnar áskoranir

Tækifærin sem blasa við eru fjölmörg, þau liggja til dæmis í hugverkaiðnaði samhliða innleiðingu gervigreindar og uppbyggingu gagnavera, þau liggja í matvælatækni, líf- og heilbrigðistækni, fjármálatækni, ferðatækni og menntatækni en ekki síður í matvælaframleiðslu eins og lagareldi, prótínframleiðslu og þörungarækt eða ferðaþjónustu og hefðbundnum iðnaði svo sem útflutningi náttúruefna eða jarðvinnslu.

Þó fjölbreytni í útflutningi hafi aukist á undanförnum árum verður Ísland að óbreyttu með minnsta fjölbreytileikann innan OECD, það er því löngu tímabært að setja mótun atvinnustefnu og vöxt útflutningsgreina í öndvegi.

Öll fyrirtækin sem við hittum á hringferð okkar glíma við sömu íslensku áskoranirnar, hækkandi orkuverð og fyrirséðan orkuskort, háa vexti, launahækkanir umfram framleiðnivöxt, hátt raungengi krónunnar, fyrirséðar skattahækkanir á atvinnulífið – sérstaklega á útflutningsgreinarnar, mikla óvissu og ófyrirsjáanleika. Það er ekki skrýtið þó þessa dagana telji tvöfalt fleiri forsvarsmenn fyrirtækja í útflutningsgreinum að fjárfestingar verði minni en þeir sem telja þær verða meiri á þessu ári í samanburði við það síðasta.

Öll efnahagsleg óvissa dregur úr fjárfestingu og það er af nægri óvissu að taka þegar litið er til ytri aðstæðna. Heimatilbúin vandamál ættu að vera auðleyst og stjórnvöld verða að leggjast á árarnar með atvinnulífinu með því að tryggja hóflega skattheimtu, skynsamlegt regluverk og eðlilegan fyrirsjáanleika þegar kemur að breytingum á rekstrarumhverfi fyrirtækja.

Þó Ísland sé ríkt af náttúruauðlindum þá þarf bæði framtakssamt fólk og fjármagn til þess að skapa úr þeim verðmætum, hvort tveggja fólkið og fjármagnið fer einfaldlega annað ef okkur tekst ekki að ná stöðugleika.

Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins.