Eftir rysjótt veiðisumur undanfarin ár er nokkuð jákvætt að nú sé gert ráð fyrir að veiðin verði nokkuð nálægt meðalári. Guðni Guðbergsson, sviðsstjóri hjá Hafrannsóknastofnun, segir augljóst að með veiða og sleppa fyrirkomulaginu hafi stærð hrygningarstofns villta íslenska laxins verið haldið uppi. Fjallað er um málið sérblaðinu Veiði, sem fylgir Viðskiptablaðinu.
Gert er ráð fyrir því að smálaxagengd í ár á Vesturlandi verði nálægt meðalári en um 40% laxveiðinnar á Íslandi er í þessum landshluta. Þetta kom fram í máli Guðna á fundi sem stofnunin stóð fyrir nú í lok maí undir yfirskriftinni „Upptakturinn að veiðisumrinu 2025.”
Þetta verða að teljast jákvæðar fréttir fyrir veiðimenn enda hefur veiðin undanfarin ár verið undir meðaltali. Síðasta sumar var hún reyndar nokkuð nálægt meðaltalinu. Guðni sagði jafnframt að tengsl milli smálaxa og stórlaxa árið eftir væru þekkt. Þetta gefur til kynna að það verði nokkuð góð stórlaxagengd í sumar.
Veiðin síðasta sumar
Byrjum að fara stuttlega yfir veiðina síðasta sumar. Líkt og veiðimenn muna þá voru aðstæður til stangaveiði með besta móti í fyrra.
Gott vatn var í ám víðsvegar um landið, sem var mikil breyting frá veiðisumrinu 2023 þegar veiðimenn glímdu við vatnsleysi víða, og þá sérstaklega í ám á Suðvestur- og Vesturlandi.
Í fyrra veiddust um 44.600 laxar í íslenskum ám. Til samanburðar veiddust ríflega 32.700 laxar sumarið 2023. Hlutfallslega var aukningin mikil á milli ára eða sem nemur 36% og var aukning í veiði í ám í öllum landshlutum.
Í samanburði við veiðisumarið 2023 verður að hafa í huga að það veiðisumar var það fjórða lakasta á þessari öld. Veiðin var einungis minni árin 2000, 2001 og í vatnsleysinu 2019.
Veiðin sumarið 2024 var 7% undir meðaltalsveiðinni á þessari öld sem er 47.875 laxar. Laxveiðin síðasta sumar var raunar mjög svipuð og sumarið 2022 þegar það veiddust samtals 43.200 laxar í öllum íslenskum laxveiðiám.
© Trausti Hafliðason (Trausti Hafliðason)
Metárið 2008
Besta laxveiðiár Íslandssögunnar var árið 2008 þegar ríflega 84.100 laxar veiddust. Þar á eftir kemur árið 2010 með um 75.000 laxa og árið 2008 með um 74.400 laxa. Vert er að geta þess að þessi ár hafði góð veiði í hafbeitarám mikið að segja, sem dæmi veiddust um 29.000 laxar hafbeitarám sumarið 2008.
Villti laxastofninn
Alls veiddust um 36.900 villtir laxar síðasta sumar og í hafbeitarám var veiðin um 7.700 laxar. Helstu hafbeitarár landsins eru Ytri-Rangá, Eystri-Rangá, Affallið í Landeyjum og Þverá í Fljótshlíð. Í þessum ám er gönguseiðum sleppt að vori. Þau ganga til sjávar og koma aftur í árnar einu ári seinna sem smálaxar eða tveimur árum seinna sem stórlaxar. Sjálfsagt er að geta þess að seiðum er sleppt í ýmsar aðrar laxveiðiár í þeim tilgangi að styrkja laxveiðigöngur. Þegar það er gert koma seiðin úr náttúrulegum stofnum viðkomandi áa.
Í tölum yfir veiði á villtum laxi síðasta sumar leynast örlitlar jákvæðar fréttir því veiði úr villta laxastofninum hefur ekki verið meiri síðan árið 2018. Í þessu samhengi verður samt að geta þess síðustu ár hafa verið léleg. Því til sönnunar má nefna að árið 2015 veiddust 57.900 laxar úr villta laxastofninum. Stofninn á því undir högg að sækja eins og veiðimenn vita.
© Trausti Hafliðason (Trausti Hafliðason)
Spenna í byrjun veiðitímabils
„Það er alltaf spennandi þegar nýtt veiðitímabil byrjar,” sagði Guðni við upphaf fundarins í lok maí. Hann benti á að þegar þróun í veiði á villtum laxi væri skoðuð og hún leiðrétt fyrir hafbeitarlaxi og laxi sem hefði verið sleppt (því slíkir laxar kunna að veiðast oftar en einu sinni) sjáist að á síðustu átta árum hafi veiði á villtum laxi verið undir meðalveiði frá árinu 1974.
„Það er þróun sem á að kveikja viðvörunarljós. Þá þarf að fara að gæta að hvernig er veiðistjórnun er háttað og hvað hægt sé að gera í stöðunni og skilja hver ástæðan er. Þegar við skoðum þriggja ára hlaupandi meðaltal þá sjást í grófum dráttum tíu ára sveiflur í okkar laxastofnum en það er líka athyglisvert á síðustu árum er meiri breytileiki á milli ára heldur en við höfum áður séð.”
