Guðmundur Fertram Sigurjónsson, stofnandi Kerecis, var í afar áhugaverðu viðtali í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni síðastliðin föstudag. Tilefni viðtalsins var að sjálfsögðu kaup danska fyrirtækisins Coloplast á Kerecis fyrir um 180 milljarða króna á dögunum.
Guðmundur fór um víðan völl í viðtalinu, en þar sem hann kallaði yfir sig reiði háværs hóps reiðhjólafólks á samfélagsmiðlum með ummælum sínum um almenningssamgöngur hefur annað fréttnæmt úr viðtalinu fallið í skuggann. Það er miður, því ýmislegt í máli hans kallar á frekari umræðu.
Guðmundur gagnrýndi meðal annars lífeyrissjóði fyrir að hafa sýnt hinni glæsilegu uppbyggingu Kerecis frá stofnun lítinn áhuga. Það kom ekki að sök, enda hefur áhugi annarra fjárfesta á félaginu allar götur verið mikill og greiður aðgangur að fjármagni til uppbyggingar þess. En Guðmundur gagnrýndi Lífsverk harðlega í viðtalinu fyrir að hafa ávallt greitt atkvæði gegn því að innleiða kaupréttaráætlun fyrir starfsmenn Kerecis.
Guðmundur furðar sig réttilega á því að lífeyrissjóður á borð við Lífsverk sé að koma í veg fyrir að starfsmenn sem hafi komið að uppbyggingu glæsilegs fyrirtækis frá grunni fái að njóta ávaxta erfiðis síns. Viðskiptablaðið tekur undir þetta með Guðmundi og telur rétt að Lífsverk geri enn frekar grein fyrir máli sínu. Lífsverk var fyrstur lífeyrissjóða til að fjárfesta í nýsköpunarfyrirtækinu GeoSilica þegar það keypti tæplega 7% hlut í fyrirtækinu. GeoSilica nýtir affallsvatn úr Hellisheiðarvirkjun til að framleiða 100% náttúrulegt kísilsteinefni í vökvaformi. Hver veit nema þetta félag springi út. Er það markmið Lífsverks að koma í veg fyrir að starfsfólk þess fái notið góðs af því í formi kaupréttaráætlunar?
Vafalaust hafa ástæður þess að Lífsverk setti sig á móti kaupréttaráætlun handa starfsmönnum Kerecis eitthvað að gera með hina miklu ESG-væðingu sem hefur átt sér stað í fjármálageiranum og atvinnulífinu undanfarin áratug. Sú þróun einskorðast ekki við Ísland, heldur er um alþjóðlegt fyrirbæri að ræða.
Hér er ekki sagt að lífeyrissjóðir og önnur fyrirtæki eigi ekki að huga að umhverfinu og góðum stjórnarháttum. En þau mega ekki missa sjónar á meginhlutverkinu: í tilfelli lífeyrissjóða er það að ávaxta sparnað sjóðsfélaga rétt eins og hlutverk hlutafélaga er að skila hluthöfum arði og fjármálafyrirtæki umbreyta sparnaði í fjárfestingu og dreifa áhættu í hagkerfinu. Hlutverk þessara sjóða og félaga er ekki að breyta heiminum eða reyna að móta samfélagið eftir einhverri fyrirframgefinni fyrirmynd. Vettvangur þess þáttar þjóðlífsins er annars staðar.
Mörg dæmi eru um að menn hér á landi hafi misst sjónar á upphaflegu hlutverki fyrirtækja og fjárfestingarsjóða í efnahagslífinu og tapi sér þess í stað í ESG-væðingu rekstursins. Þegar ársskýrslur sumra stærri fyrirtækja og stofnana landsins eru lesnar mætti halda að reksturinn væri algjört aukaatriði í samanburði við aðgerðir til að jafna kolefnislosun og berjast fyrir bættum heimi. Enn fleiri dæmi eru um að dyggðaskreytingar í krafti ESG-væðingarinnar láti menn líta út eins og hálfgerða kjána. Einn stærsti lífeyrissjóður landsins stærir sig af því að fjárfesta ekki í fyrirtækjum í ósiðlegum rekstri og heldur úti lista yfir slík fyrirtæki. Á honum má finna alla helstu framleiðendur þeirra hergagna sem Úkraínumenn hafa fengið í hendur til að verjast innrásarstríði Rússa. Einn af viðskiptabönkunum var kominn svo fjarri markmiðum rekstursins fyrir nokkrum árum að erfitt var að greina á milli þess hvort hann væri sjónvarpsstöð eða lífsskoðunarfélag.
Kaup Coloplast á Kerecis sýna allar bestu myndirnar af íslensku atvinnulífi. Nýsköpun og hugvit er virkjað með fjármagni og vex og dafnar í umhverfi sem styður við slíka starfsemi. Niðurstaðan verður mikil verðmætasköpun sem allir njóta góðs af. Tískustefnur og tíðarandi mega ekki flækjast fyrir þessu ferli þó svo að markmiðin kunni að virðast göfug á yfir-borðinu.
Guðmundur Fertram Sigurjónsson, stofnandi Kerecis, var í afar áhugaverðu viðtali í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni síðastliðin föstudag. Tilefni viðtalsins var að sjálfsögðu kaup danska fyrirtækisins Coloplast á Kerecis fyrir um 180 milljarða króna á dögunum.
Guðmundur fór um víðan völl í viðtalinu, en þar sem hann kallaði yfir sig reiði háværs hóps reiðhjólafólks á samfélagsmiðlum með ummælum sínum um almenningssamgöngur hefur annað fréttnæmt úr viðtalinu fallið í skuggann. Það er miður, því ýmislegt í máli hans kallar á frekari umræðu.
Guðmundur gagnrýndi meðal annars lífeyrissjóði fyrir að hafa sýnt hinni glæsilegu uppbyggingu Kerecis frá stofnun lítinn áhuga. Það kom ekki að sök, enda hefur áhugi annarra fjárfesta á félaginu allar götur verið mikill og greiður aðgangur að fjármagni til uppbyggingar þess. En Guðmundur gagnrýndi Lífsverk harðlega í viðtalinu fyrir að hafa ávallt greitt atkvæði gegn því að innleiða kaupréttaráætlun fyrir starfsmenn Kerecis.
Guðmundur furðar sig réttilega á því að lífeyrissjóður á borð við Lífsverk sé að koma í veg fyrir að starfsmenn sem hafi komið að uppbyggingu glæsilegs fyrirtækis frá grunni fái að njóta ávaxta erfiðis síns. Viðskiptablaðið tekur undir þetta með Guðmundi og telur rétt að Lífsverk geri enn frekar grein fyrir máli sínu. Lífsverk var fyrstur lífeyrissjóða til að fjárfesta í nýsköpunarfyrirtækinu GeoSilica þegar það keypti tæplega 7% hlut í fyrirtækinu. GeoSilica nýtir affallsvatn úr Hellisheiðarvirkjun til að framleiða 100% náttúrulegt kísilsteinefni í vökvaformi. Hver veit nema þetta félag springi út. Er það markmið Lífsverks að koma í veg fyrir að starfsfólk þess fái notið góðs af því í formi kaupréttaráætlunar?
Vafalaust hafa ástæður þess að Lífsverk setti sig á móti kaupréttaráætlun handa starfsmönnum Kerecis eitthvað að gera með hina miklu ESG-væðingu sem hefur átt sér stað í fjármálageiranum og atvinnulífinu undanfarin áratug. Sú þróun einskorðast ekki við Ísland, heldur er um alþjóðlegt fyrirbæri að ræða.
Hér er ekki sagt að lífeyrissjóðir og önnur fyrirtæki eigi ekki að huga að umhverfinu og góðum stjórnarháttum. En þau mega ekki missa sjónar á meginhlutverkinu: í tilfelli lífeyrissjóða er það að ávaxta sparnað sjóðsfélaga rétt eins og hlutverk hlutafélaga er að skila hluthöfum arði og fjármálafyrirtæki umbreyta sparnaði í fjárfestingu og dreifa áhættu í hagkerfinu. Hlutverk þessara sjóða og félaga er ekki að breyta heiminum eða reyna að móta samfélagið eftir einhverri fyrirframgefinni fyrirmynd. Vettvangur þess þáttar þjóðlífsins er annars staðar.
Mörg dæmi eru um að menn hér á landi hafi misst sjónar á upphaflegu hlutverki fyrirtækja og fjárfestingarsjóða í efnahagslífinu og tapi sér þess í stað í ESG-væðingu rekstursins. Þegar ársskýrslur sumra stærri fyrirtækja og stofnana landsins eru lesnar mætti halda að reksturinn væri algjört aukaatriði í samanburði við aðgerðir til að jafna kolefnislosun og berjast fyrir bættum heimi. Enn fleiri dæmi eru um að dyggðaskreytingar í krafti ESG-væðingarinnar láti menn líta út eins og hálfgerða kjána. Einn stærsti lífeyrissjóður landsins stærir sig af því að fjárfesta ekki í fyrirtækjum í ósiðlegum rekstri og heldur úti lista yfir slík fyrirtæki. Á honum má finna alla helstu framleiðendur þeirra hergagna sem Úkraínumenn hafa fengið í hendur til að verjast innrásarstríði Rússa. Einn af viðskiptabönkunum var kominn svo fjarri markmiðum rekstursins fyrir nokkrum árum að erfitt var að greina á milli þess hvort hann væri sjónvarpsstöð eða lífsskoðunarfélag.
Kaup Coloplast á Kerecis sýna allar bestu myndirnar af íslensku atvinnulífi. Nýsköpun og hugvit er virkjað með fjármagni og vex og dafnar í umhverfi sem styður við slíka starfsemi. Niðurstaðan verður mikil verðmætasköpun sem allir njóta góðs af. Tískustefnur og tíðarandi mega ekki flækjast fyrir þessu ferli þó svo að markmiðin kunni að virðast göfug á yfir-borðinu.
